Formula 1: 60 χρόνια... διαταγών!


Μπορεί τα team orders να επιτρέπονται και με τον… νόμο εδώ και μερικά χρόνια, εντούτοις δεν παύουν να… εξοργίζουν τους φανατικούς της Formula 1. Με αφορμή τα πρόσφατα συμβάντα στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα, ξετυλίγουμε το κουβάρι της ιστορίας των team orders στην κορωνίδα του μηχανοκίνητου αθλητισμού.

  • ΚΕΙΜΕΝΟ: ΓΙΑΝΝΗΣ-ΜΑΡΙΟΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ, ΦΩΤΟ: ΑΡΧΕΙ
  • 16/12/2018

Η αλήθεια είναι πως τα team orders ήταν αναπόσπαστο κομμάτι της Formula 1 από καταβολής του σπορ. Στα πρώτα χρόνια, μάλιστα, τα πράγματα ήταν πολύ… χειρότερα σε σχέση με σήμερα, καθώς επιτρεπόταν ακόμα και η (όχι πάντοτε ιδιοτελής) «παραχώρηση» του μονοθεσίου από έναν πιλότο στον teammate του, εφόσον ο τελευταίος διεκδικούσε κάποιον τίτλο και είχε πρόβλημα με το δικό του όχημα.

Η πρώτη καταγεγραμμένη περίπτωση team orders, πάντως, εντοπίζεται πριν η Formula 1 πάει… σχολείο! Και εντελώς συμπτωματικά «πρωταγωνιστές» εκείνης της άτυπης… πρεμιέρας ήταν οι δύο οδηγοί της Mercedes, οι οποίοι το 1955, στο grand prix της Μεγάλης Βρετανίας στην ουσία άλλαξαν θέσεις. Κι αυτό διότι η ομάδα ζήτησε από τον (πρωταθλητή) Juan Manuel Fangio να αφήσει τον Graham Hill να κερδίσει μέσα στην πατρίδα του, κάτι που σεβάστηκε απόλυτα ο Αργεντινός, τερματίζοντας ελάχιστα μέτρα πίσω από τον teammate του.

Έναν χρόνο αργότερα, το 1956, ήταν η σειρά του Fangio να επωφεληθεί από τα team orders. Στον τελευταίο αγώνα της χρονιάς, στη Μόντσα, ο Αργεντινός αντιμετώπισε πρόβλημα με το τιμόνι του μονοθεσίου του. Η… παρέμβαση της Ferrari ήταν άμεση, καθώς δόθηκε εντολή στον έτερο πιλότο, Peter Collins, να παραχωρήσει στον Fangio το μονοθέσιό του. Όπερ κι εγένετο, με τον Fangio να στέφεται Παγκόσμιος Πρωταθλητής με… δανεικό μονοθέσιο!

"Κάνε στην άκρη να περάσω"

Πέρασε σχεδόν μια δεκαετία μέχρι να υπάρξει ξανά τόσο οφθαλμοφανές περιστατικό team orders στη Formula 1. Το 1964, στο δραματικό μεξικανικό grand prix, ο John Surtees έπαιζε το τελευταίο χαρτί του για τον τίτλο. Όμως για να επετύγχανε τον στόχο του, θα έπρεπε να του ανοίξει τον δρόμο ο teammate του στη Ferrari, Lorenzo Bandini. Τούτο έγινε, ο Surtees πήρε το Πρωτάθλημα και ο φιναλίστ Graham Hill θυμήθηκε το… 1955!

Ακριβώς 15 χρόνια μετά, το 1979, κατά τη διάρκεια του πιτ στοπ του στον αγώνα της Γερμανίας, ο αείμνηστος Clay Regazzoni δέχθηκε την… παραίνεση των μηχανικών της Williams να μην επιτεθεί στον teammate του, Alan Jones, ο οποίος «κυνηγούσε» τον τίτλο. Αυτή ήταν η επιθυμία του Sir Frank Williams και ο Ελβετός την έκανε πράξη. Δύο χρόνια αργότερα, όμως, το «καθεστώς» άλλαξε στη Williams. Ή μάλλον, το… άλλαξε ο Carlos Reutemann, ο οποίος αγνόησε επιδεικτικά τα team orders της βρετανικής ομάδας και δεν άφησε τον Jones να τον προσπεράσει στη Βραζιλία. Ήταν η αρχή ενός «ψυχρού πολέμου» ανάμεσα στους δύο πιλότους με απώλειες και για τις δύο αντιμαχόμενες πλευρές, μιας και αφενός ο Jones στο τέλος της σεζόν κρέμασε το κράνος του, αφετέρου ο Reutemann έχασε το Πρωτάθλημα για μόλις έναν πόντο από τον Nelson Piquet!

Αναίμακτα

Τα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του 1980 είχαμε κι άλλα παραδείγματα team orders στη Formula 1. Το 1982 στο γαλλικό grand prix η Renault ζήτησε από τον Rene Arnoux να αφήσει τον Alain Prost να κερδίσει τον αγώνα. Ο Arnoux αρνήθηκε, όμως εν τέλει αυτό το «όχι» δεν κόστισε στον «κύριο καθηγητή», καθώς έχασε τον τίτλο από τον Keke Rosberg με διαφορά δέκα βαθμών. Το 1983 ήταν η σειρά της Brabham να μπει στο παιχνίδι των team orders, ζητώντας από τον Riccardo Patrese να αφήσει τον Nelson Piquet να κερδίσει στο Κιαλάμι της Νότιας Αφρικής, ώστε να εξασφαλίσει τον τίτλο.

Ο Ιταλός έλεγε τα… δικά του και παράκουσε την «οδηγία», όμως αυτό δεν επηρέασε τον Piquet μιας και με την τρίτη θέση στον συγκεκριμένο αγώνα πήρε τους πόντους που χρειαζόταν ώστε να στεφθεί Παγκόσμιος πρωταθλητής. Κι επειδή «η ιστορία επαναλαμβάνεται», λίγα χρόνια αργότερα, το 1992, ο Petrese βρέθηκε σε μια ανάλογη θέση με αυτή του 1983, όταν χρειάστηκε αυτή τη φορά να κάνει… νεύμα στον Nigel Mansell να τον περάσει στο γαλλικό grand prix, ώστε να πάρει τους βαθμούς που χρειαζόταν στον κυνήγι του τίτλου.

"Καυτή δεκαετία

Η δεκαετία του 1990, πάντως, σηματοδότησε την «έξαρση» των team orders. Προφανώς επειδή η ενδοεπικοινωνία των ομάδων με τους οδηγούς είχε προχωρήσει σε άλλο επίπεδο, ήταν πλέον πολύ πιο εύκολο στο pit wall να παρεμβαίνει στην εξέλιξη του εκάστοτε grand prix, διαμορφώνοντας συχνά-πυκνά τα αποτελέσματα των αγώνων. Το 1991 στη Σουζούκα ο Ayrton Senna είχε ήδη εξασφαλίσει τον τίτλο.Αποφάσισε, λοιπόν, να αφήσει τον teammate του, Gerhard Berger, να πάρει τη νίκη, «επειδή καθ’ όλη τη διάρκεια της χρονιάς με βοήθησε ιδιαίτερα», όπως χαρακτηριστικά είπε μετά τον αγώνα ο κορυφαίος Βραζιλιάνος πιλότος όλων των εποχών.

Το 1997, στον τελευταίο αγώνα της χρονιάς στην πίστα της Χερέθ, ο Jacques Villeneuve χρειαζόταν μόλις τέσσερις βαθμούς για να πάρει τον τίτλο. Ο μεγάλος αντίπαλός του ήταν ο Michael Schumacher, με τον οποίον στον 48ο γύρο είχε επαφή. Ο γερμανός εγκατέλειψε επί τόπου, όμως η Williams του Καναδού άντεξε. Λίγο πριν το πέσιμο της καρό σημαίας, ο μηχανικός του Villeneuve του ζήτησε να αφήσει τις δύο McLaren να περάσουν «επειδή ήταν σημαντική η συνεισφορά τους», όπως του είπε χαρακτηριστικά. Κι ο Καναδός το έκανε, τερματίζοντας τρίτος.

Από τα πιο έξυπνα team orders, πάντως, ήταν αυτό της Ferrari στην Ιαπωνία το 1997, όταν ο Eddie Irvine εκκίνησε με λιγότερα καύσιμα τον αγώνα, προκειμένου να περάσει τις δύο Williams και να τις καθυστερήσει στον αγώνα, προς όφελος του teammate του, Michael Schumacher! 

Το 1998 στην Αυστραλία David Coulthard και Mika Hakkinen άλλαξαν θέσεις στον τελευταίο γύρο, προκειμένου να υλοποιήσουν τη συμφωνία που είχαν κάνει πριν από τον αγώνα. Στο Βέλγιο της ίδια χρονιά οι δύο Jordan των Damon Hill και Ralf Schumacher βρέθηκαν εντελώς απροσδόκητα στις πρώτες δύο θέσεις, έπειτα από τη σύγκρουση του Michael Schumacher με τον David Coulthard. Ο Eddie Jordan παρενέβη άμεσα και ζήτησε από τον Γερμανό να μην περάσει τον Βρετανό, με τη Jordan να κάνει το «1-2» στο Σπα!

"Κόκκινες" εντολές...

Εξόχως μεγαλόψυχος αποδείχθηκε ο Mika Salo το 1999 στο γερμανικό grand prix. Μολονότι όδευε ολοταχώς προ τη μοναδική νίκη της καριέρας του στη Formula 1, υπάκουσε πειθήνια τις οδηγίες των Jean Todt και Ross Brawn, παραχωρώντας την πρωτοπορία του αγώνα στον teammate του, Eddie Irvine. Ο Φινλανδός αντικαθιστούσε τότε στη «σκουντερία» τον τραυματία «Schumi»

Επίσης αλήστου μνήμης είναι το συμβάν του 2002 στην Αυστρία. Ο Michael Schumacher διεκδικεί τον τρίτο τίτλο του με τη Ferrari και πέμπτο της καριέρας του, με τον Todt να ζητά από τον Rubens Barrichello να επιτρέψει στον γερμανό να τον περάσει. Ο Βραζιλιάνος… υποτάχθηκε, όμως κατά τη διάρκεια της απονομής ο Schumacher ανέβασε τον Barrichello στο ψηλότερο σκαλί του βάθρου, ως μια ελάχιστη ένδειξη αναγνώρισης της βοήθειας που του είχε προσφέρει ο teammate του. Μάλιστα το συγκεκριμένο grand prix έμεινε στην ιστορία, καθώς ο νικητής πέρασε τη γραμμή του τερματισμού μόλις 11 χιλιοστά του δευτερολέπτου πριν από τον δεύτερο!

To περιβόητο "Crashgate"

Πάντως η πιο «τρανταχτή» περίπτωση team orders στην ιστορία της Formula 1 έλαβε χώρα στο «παρθενικό» grand prix Σιγκαπούρης το 2008. Το pit wall της Renault έδωσε ξεκάθαρη οδηγία στον Nelson Piquet junior να προκαλέσει ατύχημα στον 14ο γύρο, πέφτοντας στον προστατευτικό τοίχο. Έτσι επωφελήθηκε ο teammate του, Fernando Alonso, καθώς βρέθηκε να προηγείται στον αγώνα έπειτα από την αποχώρηση του safety car από την πίστα, κατακτώντας εν τέλει τη νίκη.

Ήταν η αρχή του τέλους για την ομάδα, καθώς εξαιτίας του περιβόητου «crashgate» τιμωρήθηκαν αυστηρά ο Flavio Briatore και ο Pat Symonds ενώ στην ουσία «τελείωσε» η καριέρα του νεαρού Βραζιλιάνου στη Formula 1. Και φυσικά ήταν και η αρχή του τέλους για τον Alonso στη Renault, καθώς όταν ζητήθηκε από τη FIA η άποψή του για το συμβάν, «άδειασε» την ομάδα, ισχυριζόμενος πως δεν είχε την παραμικρή πληροφόρηση για το όλο σχέδιο…

H απαγόρευση του 2002

Όλα αυτά τα… ευτράπελα που συνέβαιναν στις πίστες υποχρέωσε την FIA να αποφασίσει το 2002 πως πλέον απαγορεύονταν τα team orders. Και πάλι, όμως, οι ομάδες έβρισκαν τον τρόπο να περάσουν τα… μηνύματά τους προς τους οδηγούς, με τρόπο εύσχημο και χρησιμοποιώντας κωδικοποιημένες εκφράσεις, τις οποίες οι πιλότοι γνώριζαν πριν από τον εκάστοτε αγώνα.

Για παράδειγμα, οι ομάδες ενημέρωναν μέσω της ενδοεπικοινωνίας τον έναν πιλότο πως ήταν πιο αργός από τον άλλον. Και ως δια… μαγείας, έναν ή δύο γύρους αργότερα γινόταν η προσπέραση! Ή και δεν γινόταν, όπως το 2010 στην Κωνσταντινούπολη, όταν ο Mark Webber αγνόησε τις οδηγίες της Red Bull, δεν άφησε τον Sebastian Vettel να τον περάσει και υπήρξε σύγκρουση μεταξύ τους!

Στην ιστορία έχει μείνει και το «Fernando is faster than you» που είπε ο Reb Smedley στον Felipe Massa κατά τη διάρκεια του γερμανικού Grand prix του 2010. Ο Βραζιλιάνος… έπιασε το υπονοούμενο και άνοιξε την πόρτα στον Alonso, ο οποίος διεκδικούσε το Πρωτάθλημα. Άσχετα αν εν τέλει του το στέρησε ο…. Vitaly Petrov! 

Η σπασμένη σφραγίδα και το "Multi 21"

Ιταλικής… έμπνευσης η απόφαση της Ferrari να ανοίξει το κιβώτιο του Felipe Massa πριν από το αμερικανικό grand prix του 2012. Έτσι επιβλήθηκε ποινή πέντε θέσεων στον Βραζιλιάνο, ο Fernando Alonso βρέθηκε πιο ψηλά στο grid, ενώ και τα δύο κόκκινα μονοθέσια εκκίνησαν από την «καθαρή» πλευρά της νεόδμητης πίστας του Όστιν! Και από την άλλη, Μαλαισία 2013.

Ένας αγώνας τον οποίον δεν θα ξεχάσει ποτέ ο Mark Webber. Ο Vettel αγνοεί την εντολή της Red Bull να αφήσει τον Αυστραλό να κερδίσει στη Σεπάνγκ. Μετά τον αγώνα ο Webber είναι έξαλλος με τον teammate του και στην ουσία από εκείνο το σημείο κι έπειτα οι σχέσεις τους είναι εντελώς τυπικές. Πάντως από το περιβόητο «Multi 21» της Μαλαισίας το 2013, πέρασαν αρκετά χρόνια μέχρι να μας ξανααπασχολήσουν τα team orders. 

Τουλάχιστον τόσο φανερά, όσο συνέβη το 2017 στην Ουγγαρία. Ο Bottas άφησε τον Hamilton να τον περάσει και να βρεθεί τρίτος, σε μια προσπάθεια να προλάβει τον Kimi Raikkonen. Ο Βρετανός δεν τα κατάφερε και στον τελευταίο γύρο σχεδόν… φρέναρε, ώστε να αφήσει τον Bottas να τον περάσει και να ανέβει αυτός στο τρίτο σκαλί του βάθρου. Έτσι φτάσαμε στο φετινό συμβάν στη Ρωσία, με τον Toto Wolff να καθορίζει την έκβαση του αγώνα, υποχρεώνοντας τον Valtteri Bottas να παραχωρήσει τη νίκη στον Hamilton…