Χρονογράφημα: Αφοί Βουτσαρά

Κείμενο: Ηλίας Καφάογλου, Πηγή φωτό: Ευφροσύνη Ρούπα - Eυάγγελος Χεκίμογλου, Η ιστορία του αυτοκινήτου στην Ελλάδα. Εμπόριο και παραγωγή στη μέγγενη του κράτους, 1894-1986,  Economia, 2009.

Οι τρεις αδελφοί Βουτσαρά, ο Δημήτριος, ο Αγαμέμνων και ο Κωνσταντίνος, ενεργοποιήθηκαν στον χώρο της αυτοκίνησης το 1929 με την ίδρυση της «Βουτσαράς Ανώνυμος Γενική Εταιρεία Αμερικανικών Αυτοκινήτων».

Αντικείμενο της εταιρείας, σε μια περίοδο ανάπτυξης της αυτοκίνησης στην Ελλάδα, τη δεύτερη χρονιά της βενιζελικής τετραετίας 1928-1932, εποχή «μετέωρου μοντερνισμού», ήταν «η κατασκευή ή η εμπορία αυτοκινήτων, ανταλλακτικών και εξαρτημάτων και άλλων συναφών μηχανημάτων». Δύο χρόνια πριν από την ίδρυση της εταιρείας, το 1927, οπότε ιδρύθηκε η «Ελφίνκο», «έγινεν αληθινή κοσμογονία. Η Αθήνα εγέμισε από αυτοκίνητα και για πρώτη φορά εκυκλοφόρησε ταξί», όπως θυμάται ένας σοφέρ της πιάτσας, ο Νίκος Κοκκονιός, και αφηγείται στην Ακρόπολι στις 16 Ιουνίου 1939.

Τη χρονιά που οι αδελφοί Βουτσαρά ίδρυσαν την εταιρεία τους στην Αθήνα έχουν καταγραφεί 78 εισαγωγείς αυτοκινήτων και ανταλλακτικών και 14 ανώνυμες εταιρείες δραστηριοποιούνται στον χώρο της αυτοκίνησης και ευρύτερα των συγκοινωνιών, ενώ έξι χρόνια αργότερα οκτώ αμαξοποιεία φαίνεται ότι λειτουργούν στην Αθήνα, συγκεντρωμένα στην ευρύτερη περιοχή του Μεταξουργείου. Εάν σε αυτά προσθέσουμε τους 40 «κατασκευαστάς καρροσερί», τα 41 συνεργεία επισκευών, τα 50 πρατήρια και «αποθήκας»  βενζίνης και τις 8 εκθέσεις μοτοσικλετών, έχουμε κάποιους ασφαλείς δείκτες για να συζητήσουμε για την ανάπτυξη της ελληνικής αυτοκίνησης κατά τα χρόνια του Μεσοπολέμου.

Ο πρώτος από τους αδελφούς που εδώ μας επισκέπτονται, για να επιστρέψουμε στους Βουτσαράδες, ο Δημήτριος, ήταν ο βασικός μέτοχος της εταιρείας, στο καταστατικό της   οποίας, ως James Vusher, περιγράφεται ως ιδιοκτήτης   της «από πολλών ετών λειτουργούσης επιχείρησης General American Motor Cars Co». Στην ιδιοκτησία της νέας επιχείρησης περιήλθαν ένας σταθμός αυτοκινήτων στη Λεωφόρο Συγγρού 44, όπου και η έκθεση αυτοκινήτων της εταιρείας, συνεργείο αυτοκινήτων, οικοδομή στην οδό Βουλής 3, όπου και τα γραφεία της εταιρείας και έκθεση.  Πολιτική της εταιρείας των αδελφών Βουτσαρά ήταν η παραχώρηση πιστώσεων στους αγοραστές, ύστερα από τραπεζικό δανεισμό, ο οποίος επιβάρυνε την εταιρεία με ανάλογους τόκους. Συγχρόνως, η επιχείρηση διατηρούσε το μεγαλύτερο για την εποχή δίκτυο αντιπροσώπων στον Πειραιά, στη Θεσσαλονίκη, στην Τρίπολη, στην Καλαμάτα, στη Χαλκίδα, στη Θήβα, ένδειξη της ανάπτυξης της αυτοκίνησης, ασφαλώς. Το δίκτυο αυτό απαιτούσε σημαντικό ποσό για τα λειτουργικά έξοδα και υψηλή ρευστότητα, ενώ η κρίση του 1929, όπως εκδηλώθηκε στη χώρα μας μέχρι το 1932-1933, έπληξε αποφασιστικά τις πωλήσεις των Cadillac, Chevrolet, Fargo, GMC, De Sotto,  τα οποία εισήγε η εταιρεία, με αποτέλεσμα τον Οκτώβριο του 1932 οι μέτοχοι να αποφασίσουν τη διάλυση της εταιρείας.

Το 1934 κάποιοι από τους μετόχους προχώρησαν στην ίδρυση της «Ελλάς, Ανώνυμος Γενική Εταιρεία  Αμερικανικών Αυτοκινήτων», στην οποία συγχωνεύθηκε η εταιρεία των αδελφών Βουτσαρά. H επιχείρηση αντιπροσώπευε Chrysler, Plymouth και De Sotto, αλλά και πλαίσια για φορτηγά Fargo, ενώ προμήθευε με πλαίσια τον Τουρνικιώτη. Εναν χρόνο αργότερα 14 επιχειρήσεις καταγράφονται ως μέλη του Συνδέσμου Εισαγωγέων Αντιπροσώπων Αυτοκινήτων, ενώ μόλις πέντε χρόνια αργότερα, το 1940, τα μέλη του Συνδέσμου συναριθμούνται σε 48, σαφής ένδειξη της ανάπτυξης του κλάδου. Δύο χρόνια πριν ενεργοποιούνται στην Αθήνα 16 αυτοκινήτων (καρροσερί) εργοστάσια, ενώ το 1939 καταγράφονται στην Αθήνα, στον Πειραιά και στα Προάστια 41-45 αντιπροσωπείες-εκθέσεις αυτοκινήτων, 14 από αυτές στη Λεωφόρο Συγγρού, δώδεκα στην οδό Πατησίων και γύρω από τα Χαυτεία, ένδειξη, ωσαύτως, κινητικότητας. Εκτός από τις τάσεις συγκέντρωσης των δραστηριοτήτων, μια νοηματοδότηση του χώρου της πόλης από τις κοινωνικές χρήσεις του, τις οποίες του αποδίδουν ποικίλες κοινωνικές ομάδες και αντικρουόμενα συμφέροντα, χρήσεις που καταδεικνύουν την ιστορικότητα του χώρου, της πόλης, εν προκειμένω, των οδών ως τόπων ανάδυσης της μικροϊστορίας, ως τοπίων που ο βηματισμός της ιστορίας στίζει και διαστίζει, που διαμορφώνει, δηλαδή, εκτός από αυτή την οπτική, θα πρέπει εδώ και κάτι άλλο να παρατηρηθεί, ότι ένιες αντιπροσωπείες διευρύνουν τις δραστηριότητές τους στον χώρο της αυτοκίνησης, δείκτης ασφαλώς της επέκτασης δραστηριοτήτων, αλλά και του ενδιαφέροντος που η αγορά προοικονομεί. Λόγου χάριν, οι γνωστοί μας από προηγούμενη Ειδική Διαδρομή Αφοί Κύρτση έχουν έκθεση στη Λεωφόρο Συγγρού 108 και τμήμα ανταλλακτικών στην οδό Δώρου 14α, ενώ το εργοστάσιο του Γ. Τουρνικιώτη εδρεύει στην Ιερά Οδό, στον αριθμό 36, και η έκθεση στην οδό Ακομινάτου 42. Η πόλη, έτσι, μπαίνουμε στον πειρασμό να παρατηρήσουμε, ανασημασιοδοτείται μέσω της προσωπικής συνείδησης που διαμορφώνουν οι ανάγκες των κατοίκων της, για μετακίνηση και αυτοκίνηση, εν προκειμένω, αφού καθείς αφομοιώνει το αστικό φαινόμενο με τρόπο διαφορετικό και διαμορφώνεται από το αστικό φαινόμενο με τρόπο διάφορο.  

Η εταιρεία «Ελλάς», για να πιάσουμε πάλι το νήμα,   συνέχισε τις δραστηριότητές της και μετά τον Πόλεμο, με υποκαταστήματα, στις αρχές της δεκαετίας του 1950, στην Καλαμάτα, στην Πάτρα, στον Βόλο, στα Ιωάννινα, στην Κρήτη, στην Εύβοια, στη Ρόδο και στη Λαμία, όπως σχετική διαφήμιση μας πληροφορεί. Φαίνεται ότι η εταιρεία λειτούργησε τουλάχιστον μέχρι το 1956, με πρόεδρο του ΔΣ τον Αγαμέμνονα Βουτσαρά και διευθύνοντα σύμβουλο τον αδελφό του Κωνσταντίνο.

Εναν χρόνο αργότερα, το 1957, κυκλοφόρησε η τέταρτη έκδοση του βιβλίου του Κώστα Βαρδάκου, Το βιβλίο του μηχανικού αυτοκινήτου (1948), όπου υπάρχει πίνακας με τα σήματα οδικής κυκλοφορίας, το οποίο εις μάτην θα αναζητήσει ο φιλέρευνος αναγνώστης στις προηγούμενες εκδόσεις. Τρία χρόνια αργότερα οι Ελληνες οδηγοί είχαν τον πρώτο στη χώρα μας Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας. Η ελληνική αυτοκίνηση βημάτιζε πια στη δεκαετία του 1960, σε πλήρη ανάπτυξη.