Συνέντευξη με τον Νικόλα Τομπάζη: «Από μικρός οραματίζομαι τα μονοθέσια της F1 στην Πλατεία Συντάγματος»

Πέρασαν κιόλας 31 χρόνια. Το ημερολόγιο έδειχνε Νοέμβριο του 1992, όταν ένας 24άχρονος τότε Έλληνας απόφοιτος του Πανεπιστημίου του Cambridge με διδακτορικό στην αεροναυπηγική από το Imperial College του Λονδίνου, περνούσε την πόρτα του εργοστασίου της ομάδας Formula 1 της Benetton στο Enstone, προκειμένου να κάνει το όνειρό του πραγματικότητα: να εργαστεί στη Formula 1.

Για τον Νικόλα Τομπάζη το «ταξίδι» αυτές τις τρεις δεκαετίες ήταν συναρπαστικό. Από εκείνες τις πρώτες ημέρες στο τμήμα αεροδυναμικής της Benetton, μέχρι τη θέση του Διευθυντή Μονοθεσίων της FIA που κατέχει από τις 18 Ιανουαρίου του 2023, ο δρόμος ήταν μακρύς και γεμάτος μοναδικές στιγμές, τίτλους αλλά και δυσκολίες, χαρές αλλά και λύπες, είτε βρισκόταν στο Maranello και τη Ferrari είτε στο Woking και τη McLaren, είτε στο Banbury, την έδρα της Manor Racing.

Ήταν αυτός που έγινε… viral το 2012, όταν από το βάθρο του Hockenheim ο Fernando Alonso τον αποθέωσε, κάνοντας λόγια για «μια νίκη επί γερμανικού εδάφους, με ένα ιταλικό μονοθέσιο που σχεδίασε Έλληνας και οδήγησε Ισπανός». Ήταν η εποχή της μεγάλης οικονομικής κρίσης στην Ευρώπη, και ο συμβολισμός εκείνης της νίκης ήταν ξεχωριστός.

Ήταν, όμως, κι αυτός που κλήθηκε –συνεπικουρούμενος από τους άμεσους συνεργάτες του στην FIA– να υλοποιήσει ένα σημαντικό πρόγραμμα αλλαγής των κανονισμών, προκειμένου το σπορ να γίνει περισσότερο ανταγωνιστικό, θεαματικό, συναρπαστικό. Να παραμείνει «ο ομφαλός» του μηχανοκίνητου αθλητισμού…

CaD: Έχοντας ήδη εδώ και αρκετούς μήνες σε εφαρμογή τους νέους κανονισμούς των μονοθεσίων, ποια είναι τα συμπεράσματα στα οποία έχετε καταλήξει;

Θα έλεγα πως είμαστε ικανοποιημένοι σε ένα ποσοστό περίπου 60% από την εφαρμογή των κανονισμών που θεσπίστηκαν το 2022. Είναι γεγονός πως υπήρξαν κάποια σημεία των κανονισμών, τα οποία ενδεχομένως να έπρεπε να τα είχαμε «θωρακίσει» περισσότερο, προκειμένου οι ομάδες να μην μπορούν να βρίσκουν τα λεγόμενα «παραθυράκια» και ο σκοπός της αύξησης του θεάματος στους αγώνες να είχε επιτευχθεί σε μεγαλύτερο βαθμό. Νομίζω πως υπάρχουν σημεία, όπως η εμπρόσθια πτέρυγα, τα αεροδυναμικά βοηθήματα στα πλαϊνά και στα sidepods, καθώς και στο εσωτερικό των τροχών, στην περιοχή των φρένων, τα οποία θα μπορούσαμε να μην τα είχαμε αφήσει τόσο «ελεύθερα» στις ομάδες, προκειμένου οι κανονισμοί να είναι ακόμα πιο αποδοτικοί. Σε γενικές γραμμές, όμως, νομίζω πως μπορούμε να είμαστε αρκετά ικανοποιημένοι, καθώς μειώθηκε η απόσταση ανάμεσα στα μονοθέσια, ο αριθμός των προσπεράσεων αυξήθηκε και οι θεατές απολαμβάνουν τους αγώνες.

CaD: Με εξαίρεση τον Verstappen…

Ναι, με εξαίρεση τον Verstappen. Είναι γεγονός ότι έχοντας ένα τόσο καλό μονοθέσιο, ίσως το καλύτερο του grid αυτήν τη στιγμή, σε συνδυασμό με το ταλέντο του, ο Verstappen κάνει τη διαφορά. Και κερδίζει τους αγώνες με αρκετή ευκολία τις περισσότερες φορές. Όμως, δεν μπορείς να δημιουργείς κανονισμούς, προκειμένου να περιορίζεις έναν συγκεκριμένο πιλότο ή μια συγκεκριμένη ομάδα. Δεν είναι σωστό, ούτε και δίκαιο αυτό.

CaD: Πολύς κόσμος, όμως, περιμένει από τη FIA να «περιορίζει» την κυριαρχία μιας ομάδας. Είναι εφικτό κάτι τέτοιο;

Κατ’ αρχάς, να ξεκαθαρίσουμε πως οι κανονισμοί δεν μπορούν να αλλάξουν από τη μία ημέρα στην άλλη. Υπάρχουν συμφωνίες ανάμεσα στις εμπλεκόμενες πλευρές, οι οποίες πρέπει να τηρούνται. Ακόμα, όμως, κι εάν έπρεπε να αλλάξουμε τους κανονισμούς του 2024, θα έπρεπε να συμφωνήσουν στις όποιες αλλαγές οι οκτώ από τις δέκα ομάδες, η FIA και η FOM. Πρέπει να ξεκαθαρίσουμε, όμως, ότι εμείς δεν είμαστε εδώ για να «τιμωρούμε» αυτόν που έχει καταφέρει με νόμιμο και δίκαιο τρόπο να ξεχωρίζει, δημιουργώντας ένα άκρως ανταγωνιστικό μονοθέσιο.

CaD: Προ εικοσαετίας, ως σχεδιαστής και δημιουργός μονοθεσίων που κατακτούσαν τίτλους, ήσασταν εσείς αυτός που αναζητούσε τα «παραθυράκια» στους κανονισμούς. Πλέον, ως επικεφαλής μονοθεσίων της FIA, καλείστε να «κλείνετε» τα «παραθυράκια». Πόσο εύκολή είναι αυτή η αλλαγή;

Νομίζω πως δεν είναι δύσκολη. Εκείνα τα χρόνια, ευρισκόμενος στη Ferrari, προσπαθούσα για το καλύτερο της ομάδας μου. Πάντοτε, όμως, ακολουθώντας κατά γράμμα τους κανονισμούς, δίχως να προβαίνω σε μη νόμιμες ενέργειες και με σεβασμό στους αντιπάλους μου. Από το πόστο που κατέχω σήμερα, ο στόχος μου είναι ξεκάθαρος: το καλό του αθλήματος. Πρέπει να έχουμε, εγώ και οι συνεργάτες μου, πάντοτε υπόψη μας με ποιον τρόπο η Formula 1 θα γίνει ακόμα πιο θεαματική, ακόμα πιο ανταγωνιστική και σε κάθε περίπτωση πώς θα είναι δίκαιη για όλους τους εμπλεκόμενους στο σπορ. Αυτό προσπαθούμε καθημερινά.

CaD: Δεν υπάρχει, όμως, μόνο Formula 1. Υπάρχει και Formula 2, Formula 3, όλα τα πρωταθλήματα που βρίσκονται στη βάση της πυραμίδας των μονοθεσίων και εμπίπτουν στις αρμοδιότητες του τμήματος του οποίου ηγείστε.

Να ξεκαθαρίσω κάποια πράγματα. Το τμήμα μου ασχολείται με τα πρωταθλήματα της Formula 4, τη Formula Regional, τη Formula 3, τη Formula 2 και, φυσικά, τη Formula 1. Δεν εμπλεκόμαστε με Πρωταθλήματα. Όπως, για παράδειγμα, της Formula E, μολονότι κι εκεί πρόκειται για μονοθέσια. Φυσικά, δεν είμαι μόνος μου. Υπάρχει μια μεγάλη ομάδα ανθρώπων, οι οποίοι εργάζονται καθημερινά πολύ εντατικά. Με αυτούς τους ανθρώπους συζητώ καθημερινά και σκοπός μας είναι να βρίσκουμαι τρόπους ώστε τα Πρωταθλήματα να είναι ασφαλή, θεαματικά και ανταγωνιστικά. Με εξαίρεση τη Formula 1, όμως, τα άλλα Πρωταθλήματα δεν έχουν διαφορετικούς κατασκευαστές μονοθεσίων, επομένως επικεντρωνόμαστε επί το πλείστον σε θέματα ασφάλειας και μείωσης του κόστους, κάτι πολύ σημαντικό, από κάθε άποψη. Στη Formula 1 τα πράγματα είναι διαφορετικά, καθώς πρέπει να υπάρχει ένας διαρκής έλεγχος της εφαρμογής των κανονισμών. Γι’ αυτό κάνουμε συνεχείς τεχνικούς ελέγχους στα μονοθέσια. Η ομάδα μου, λοιπόν, συνεργάζεται πολύ στενά, προκειμένου να επιτύχουμε το επιθυμητό αποτέλεσμα. Θα μπορούσα, όμως, να πως μετά βεβαιότητος, ότι τον περισσότερο χρόνο της ημέρας μου τον καταλαμβάνει η Formula 1, σε ποσοστό που μπορεί και να αγγίζει σε κάποιες περιπτώσεις το 95%!

CaD: Formula 1 και ασφάλεια. Είναι, όντως, δύο έννοιες αλληλένδετες;

Μας έχουν κατηγορήσει, είναι η αλήθεια, ότι δίνουμε ιδιαίτερο βάρος στον τομέα της ασφάλειας. Είναι γεγονός ότι η Formula 1 έχει αλλάξει τις τελευταίες δεκαετίες. Το 1960 ή το 1970, οι θάνατοι οδηγών ήταν πιο συχνοί. Ίσως κάποιοι οδηγοί τότε να αψηφούσαν την επικινδυνότητα του σπορ. Διότι, κακά τα ψέματα, η Formula 1 είναι ένα σπορ που εμπεριέχει κίνδυνο. Όταν οδηγείς με αυτές τις ταχύτητες, υπάρχει κίνδυνος. Δεν είναι ένα άθλημα, όπως, για παράδειγμα, το μπιλιάρδο, στο οποίο ο κίνδυνος ένας σοβαρού τραυματισμού είναι σαφώς περιορισμένος. Γι’ αυτό δεν πρέπει να ξεχνάμε ποτέ πως ο μηχανοκίνητος αθλητισμός από τη φύση του εμπεριέχει το στοιχείο του αυξημένου κινδύνου. Πόσο μάλλον η Formula 1, στην οποία βλέπουμε την κορυφαία τεχνολογία και τους καλύτερους οδηγούς του πλανήτη. Όμως, η ασφάλεια πρέπει να αποτελεί πρωταρχικό μέλημα για όλους μας.

CaD: Να μην ξεχνάμε, άλλωστε, ότι όταν πριν από μερικά χρόνια εμφανίστηκε το halo, η πλειοψηφία το επέκρινε ως «άσχημο», ακόμα και «αντιαισθητικό». Όμως, πολλοί πιλότοι απέφυγαν σοβαρούς, έως και θανάσιμους τραυματισμούς χάρη σ’ αυτό.

Μολονότι δεν ήμουν στην ομάδα της FIA, η οποία είχε ασχοληθεί με το halo, ανέκαθεν θεωρούσα ότι το κεφάλι είναι το σημαντικότερο μέλος του σώματος του οδηγού, το οποίο έπρεπε να προστατευθεί, διότι παρέμενε εκτεθειμένο. Προσωπικά, το halo με βρήκε σύμφωνο από την πρώτη στιγμή και η χρησιμότητά του έχει αποδειχθεί στην πράξη. Ήμουν στη Βαρκελώνη όταν δοκιμάστηκε για πρώτη φορά. Ομολογώ ότι στην αρχή μου είχε φανεί παράξενο, όμως μετά από 2-3 γύρους το είχα συνηθίσει. Όπως, νομίζω πως συνέβη και με την συντριπτική πλειοψηφία των θεατών. Ξέρετε, ο πρώην πρόεδρος της FIA, ο Max Mosley, είχε πει απαντήσει κάποτε σε αυτούς που ανέφεραν ότι η Formula 1 έδινε υπερβολική σημασία στον τομέα της ασφάλειας ότι «Αν πιστεύετε ότι κοιτάζουμε μόνο την ασφάλεια, να έρθετε να με συναντήσετε όταν θα πάτε στην κηδεία ενός νεαρούς οδηγού που θα έχει σκοτωθεί σε κάποια πίστα». Σκληρή κουβέντα, αλλά ενδεικτική του τρόπου που αντιμετωπίζει η Formula 1 το θέμα της ασφάλειας.

CaD: Πρέπει η μετάβαση των πιλότων προς τη Formula 1 από τις μικρότερες κατηγορίες, να γίνεται με τέτοιο τρόπο ώστε να εξασφαλίζεται πως θα είναι ομαλή, από κάθε άποψη;

Είμαι της άποψης ότι οι νεαροί σε ηλικία οδηγοί πρέπει να κάνουν σταθερά βήματα στην καριέρα τους. Σ’ αυτό πρέπει να συμβάλλουμε κι εμείς. Πρέπει να βρεθεί ο τρόπος ώστε να περιοριστεί το κόστος συμμετοχής στα μικρότερα πρωταθλήματα, προκειμένου να δίνονται πιο πολλές ευκαιρίες σε περισσότερους νέους και ταλαντούχους οδηγούς. Ο περιορισμός του κόστους είναι βασικό μέλημα και ομολογώ ότι δεν τον έχει επιτύχει ως στόχο στον βαθμό που θα θέλαμε, καθώς οι μικρότερες κατηγορίες μονοθεσίων παραμένουν αρκετά ακριβές. Εκεί πρέπει να επικεντρωθούμε.

CaD: Το 2026 η Formula 1 θα αλλάξει γι’ ακόμα μία φορά τους κανονισμούς των μονάδων ισχύος. Είναι ένα μεγάλο «ορόσημο» το 2026 για εσάς;

Θα έλεγα πως το 2026 είναι ένας πρώτος «στόχος», όμως δεν είναι ο μοναδικός, ούτε ο τελικός. Το 2026 θα έχει σημαντικές αλλαγές στον τομέα των καυσίμων. Η παρουσία των βιοκαυσίμων και των e-fuels είναι κομβικής σημασίας για το σπορ, καθώς αυτό που θέλουμε είναι να κάνουμε τα βήματα που πρέπει ώστε η Formula 1 να φτάσει στην επίτευξη του μεγάλου στόχου του «Net Zero Carbon» το 2030. Το ηλεκτρικό κομμάτι της μονάδας ισχύος θα είναι πιο αποδοτικό, με στόχο το σπορ να παραμείνει ανταγωνιστικό, θεαματικό, συναρπαστικό, μειώνοντας το συνολικό «αποτύπωμά» του. Επί της ουσίας θέλουμε να επιτύχουμε την ίδια απόδοση των μονάδων ισχύος, με λιγότερη κατανάλωση καυσίμου. Όμως, δεν είναι μόνον αυτό. Η Formula 1 πρέπει να κάνει «δίαιτα»! Τα μονοθέσια έχουν μεγαλώσει υπερβολικά, τόσο σε μήκος, όσο και σε πλάτος. Το 2026 πρέπει τα μονοθέσια να είναι πιο μικρά, και, ως εκ τούτου, πιο ελαφριά. Κι αυτό θα συμβάλλει σε όσα προανέφερα, καθώς σε καμία περίπτωση δεν επιθυμούμε τα μονοθέσια να είναι πιο αργά συγκριτικά με τα σημερινά. Επίσης, οφείλουμε να καταβάλλουμε ακόμα μεγαλύτερη προσπάθεια, προκειμένου να περιορίσουμε τα κόστη. Υπάρχουν τρόποι για να επιτευχθεί αυτό, όπως με τη χρήση τμημάτων στα μονοθέσια που θα κοστίζουν λιγότερο στην εξέλιξη και στην κατασκευή τους. Οφείλουμε να γίνουμε συνολικά πιο «υπεύθυνοι», προκειμένου να μπορέσει η Formula 1 το 2030 να πετύχει τον στόχο της.

CaD: Θα γίνει η Formula 1 αμιγώς ηλεκτρική;

Δεν θα ήθελα να προδιαγράψω κάτι τέτοιο. Υπάρχουν ορισμένες «φωνές» που επιθυμούν κάτι τέτοιο, όμως δεν θα ήθελα να τοποθετηθώ συγκεκριμένα επ’ αυτού.

CaD: Μα υπάρχει ήδη η Formula E, η οποία γνωρίζει μεγάλη επιτυχία…

Είναι δύο εντελώς διαφορετικές μορφές μονοθεσίων. Γι’ αυτό και δεν μπορώ να πω με σιγουριά ποιο θα είναι το μέλλον της Formula 1. Πάντοτε θα υπάρχει αυτός ο «δεσμός» ανάμεσα στη Formula 1 και στα μοντέλα παραγωγής της παγκόσμιας αυτοκινητοβιομηχανίας, με την τεχνολογία από τον μηχανοκίνητο αθλητισμό να βρίσκει πεδίο εφαρμογής στην καθημερινότητά μας.

CaD: Αν δεν έρχονταν οι νέοι κανονισμοί του 2026, άλλωστε, δεν θα είχαν επιδείξει τόσο μεγάλο ενδιαφέρον κατασκευαστές, όπως η Audi.

Σωστά. Είναι σημαντικό για τη Formula 1 να έρχονται σημαντικοί κατασκευαστές, οι οποίοι συμβάλλουν στην αύξηση της ανταγωνιστικότητας και στη βελτίωση του θεάματος.

CaD: Πόσο ευλογημένος αισθάνεστε έχοντας συνεργαστεί με τον Michael Schumacher, τον Fernando Alonso, τον Kimi Raikkonen κι έχοντας ζήσει δίπλα σε Πρωταθλητές όπως ο Sebastian Vettel, ο Lewis Hamilton και ο Max Verstappen;

Είναι ένα κομμάτι της δουλειάς. Είμαι τυχερός, διότι από μικρό παιδί λάτρευα τους αγώνες και η ζωή με έφερε σε αυτόν τον χώρο. Στο τέλος της ημέρας, όμως, αισθάνομαι τυχερός που το ζω όλο αυτό ως Έλληνας.

CaD: Μπορεί η Ελλάδα να φιλοξενήσει έναν αγώνα Formula 1;

Αυτό είναι ένα θέμα που με «πονάει». Από νεαρή ηλικία θυμάμαι τον εαυτό μου να σχεδιάζει σιρκουί στους δρόμους της Αθήνας. Να οραματίζομαι τα μονοθέσια να κατεβαίνουν τη Βασιλίσσης Σοφίας, να περνούν από την Πλατεία Συντάγματος και από τους κεντρικούς δρόμους της Αθήνας. Η πραγματικότητα είναι πως ένας αγώνας Formula 1 κοστίζει πολύ και δεν ξέρω κατά πόσον αυτήν τη στιγμή αποτελεί προτεραιότητα της χώρας μας η διοργάνωση ενός αγώνα Formula 1, με δεδομένο αυτό το υψηλό κόστος. Προσωπικά, όμως, θα ήθελα πολύ να δω τη Formula 1 στην Ελλάδα.

CaD: Σε ένα σιρκουί πόλης ή σε μια πίστα;

Αυτό «πονάει» ακόμα περισσότερο. Η ευχή μου είναι να μπορέσουμε κάποια στιγμή στο εγγύς μέλλον να αποκτήσουμε μια πίστα υψηλών προδιαγραφών, προκειμένου να μπορέσουν να αναδειχθούν και κάποιοι νέοι ταλαντούχοι οδηγοί.

* Η συνέντευξη δημοσιεύτηκε στο τεύχος Car and Driver 400