Formula Student: Πώς οι ελληνικές ομάδες κοιτούν στα μάτια τον σκληρό ανταγωνισμό της Αγγλίας

Το 1981, στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής ιδρύθηκε ένα θεσμός ονόματι Formula SAE, όπου SAE σημαίνει Society of Automotive Engineer (μτφρ.: Κοινότητα Μηχανολόγων Αυτοκινήτου). Ήταν ένας διαγωνισμός που αφορούσε αποκλειστικά σπουδαστές τμημάτων μηχανολογίας-μηχανικής στη Βόρεια Αμερική, προτού εξαπλωθεί αρχικώς γεωγραφικά το 1998, και μετέπειτα και σε επίπεδο συμμετοχών, καθώς μπορούσαν να λάβουν μέρος ομάδες με σπουδαστές διαφόρων σχολών.

Οι φοιτητές σχεδιάζουν μόνοι τους και κατασκευάζουν αποκλειστικά με δικές τους δυνάμεις και εργαλεία και πρώτες ύλες που οι ίδιοι εξασφαλίζουν τα μονοθέσιά τους, τα οποία με τη σειρά τους τίθενται σε διάφορες δοκιμασίες. Δοκιμάζεται κι η ίδια η ομάδα, με δεδομένο ότι πρέπει να παρουσιάσει κι ένα επιχειρησιακό πλάνο και μία δομή αρκετά δυνατή για να σταθεί σε ένα πραγματικό περιβάλλον αγώνων.

Η Ελλάδα μπήκε σχετικά νωρίς (για τα δεδομένα της) στον θεσμό, στις αρχές του 21ου αιώνα με την ομάδα του Παν. Πατρών. Ακολούθησαν κι άλλες, όπως αυτές του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, του Παν. Θεσσαλίας και του Αριστοτέλειου στη Θεσσαλονίκη. Κι όχι άδικα - οι ελληνικές πολυτεχνικές σχολές έχουν θέση μέσα στις καλύτερες του κόσμου. Το ΕΜΠ κατετάγη μέσα στα 500 καλύτερα πανεπιστήμια στον κόσμο το 2021, ενώ μέσα στα πρώτα 1000 βρίσκονται το ΑΠΘ και η Πάτρα. 

Ο ανταγωνισμός, όμως, είναι σκληρός. Κάθε καλοκαίρι, πανεπιστημιακές ομάδες από όλη την Ευρώπη κατεβαίνουν σε διαγωνισμούς σε πίστες όπως το Silverstone, το Hungaroring και το Hockenheimring, όπου τα ελληνικά πανεπιστήμια καλούνται να αντιμετωπίσουν οργανισμούς με δομή εταιρείας, και υποδομές που θα ζήλευαν ομάδες στο παγκόσμιο motorsport.

Σε αυτό το πλαίσιο, το Car and Driver προχώρησε σε μία έρευνα που αφορούσε την Oxford Brookes Racing, ομάδα του Oxford Brookes University στη Μεγάλη Βρετανία, και έξι ελληνικές ομάδες: τις Aristotle Racing Team, Centaurus Racing Team, Democritus Racing Team, Prom Racing, Poseidon Team και UoP Racing. 

Οι τομείς στους οποίους εξετάστηκε η λειτουργία της κάθε ομάδας ήταν η λειτουργία και η δομή, η διαδικασία προσέλκυσης νέων μελών, οι υλικοτεχνικές υποδομές, η στήριξη από το κράτος και τους ιδιωτικούς φορείς και ο συνδυασμός σπουδών και συμμετοχή στην FS.

Οι συνεντεύξεις με τις επτά ομάδες κράτησαν ένα μήνα. Σε κάθε ομάδα τέθηκαν ακριβώς τα ίδια ερωτήματα, χωρίς καμία παρέκκλιση από το αρχικό πλάνο, ώστε να διασφαλιστεί η καλύτερη δυνατή σύγκριση των απαντήσεων από κάθε πλευρά. 

Δομή και λειτουργία

Η OBR ιδρύθηκε το 1999 και ως το 2020 έτρεχε με μονοθέσιο με θερμικό κινητήρα, προτού περάσει στα EV το 2021. Έχει διακριθεί ως η καλύτερη ομάδα της Μ. Βρετανίας το 2003 και το 2019, ενώ το 2016 είχε το ρεκόρ για το ταχύτερο μονοθέσιο FS στη χώρα. Πρόκειται για μία ομάδα με πάνω από 300 μέλη, σύμφωνα με την επικεφαλής καθηγήτρια του προγράμματος, Gordana Collier, ενώ αυτό επιβεβαίωσε κι ο project manager Adriano Schommer, που ήρθε από τη Βραζιλία για να κάνει το μεταπτυχιακό του στην Αγγλία. 

«Η δομή της ομάδας μας, αλλάζει κάθε χρόνο, γιατί εξαρτάται από ποιους έχουμε στην ομάδα. Στο Brookes, δεν έχουμε κανένα περιορισμό στο ποιος μπορεί να ενταχθεί στην ομάδα. Έτσι όλοι μπορούν να συμμετάσχουν. Αυτό σημαίνει ότι κάθε Σεπτέμβριο έχουμε περισσότερα από 350 άτομα. Και τα τελευταία δύο χρόνια, ήταν πάνω από 400 άτομα που εντάχθηκαν στην ομάδα,» ανέφερε η κ. Collier.

Για την OBR, το βασικό είναι να καλύπτονται οι ανάγκες της ομάδας - για αυτόν τον λόγο επιτρέπεται κι η παρουσία μελών από διάφορα τμήματα, όχι απαραίτητα από τμήματα μηχανολογίας-μηχανικής. Ο κ. Schommer έχει τον ρόλο του διαχειριστή της ομάδας, κι όντας μεταπτυχιακός φοιτητής δεν έχει άμεση επιρροή στο αυτοκίνητο παρά μόνο στη λειτουργία της ομάδας.

Σε αντιστοιχία, οι ελληνικές ομάδες αποτελούνται από 50-80 μέλη - στην ουσία το 1/5 του δυναμικού της OBR. 

Σε αυτό το πλαίσιο, η Aristotle Racing Team, μέσω των κ.κ. Δημήτρη Τσομπανίδη (αρχηγού της ομάδας) και Ορέστη Κυριακίδη (μέλος του τμήματος αναρτήσεων), ανέφερε ότι αποτελείται από 32 μέλη, όπου  «στις περισσότερες υποομάδες, συμμετέχουν μηχανολόγοι-μηχανικοί, αν και έχουμε μέλη από διάφορες σχολές, δεν υπάρχει κάποιος περιορισμός σε αυτό.»

Από την πλευρά της, η Prom Racing του ΕΜΠ, για την οποία μίλησαν οι κ.κ. Δημήτρης Τσελέντης (team leader) και Κωνσταντίνος Μανιέρος (επικεφαλής μάρκετινγκ και business plan), τόνισαν ότι στην ομάδα απασχολούνται 80 φοιτητές, και πάλι χωρισμένοι σε υποομάδες. 

Prom Racing

Το μόνο κοινό που εμφανίζεται ανάμεσα στην OBR και τις ελληνικές ομάδες σε αυτόν τον τομέα είναι ο διαχωρισμός σε υποομάδες, που αποτελεί απαραίτητο στοιχείο της δομής της κάθε ομάδας, ανεξάρτητα από το αν έχουν θερμικό ή ηλεκτρικό μονοθέσιο.

Recruitment

Το στοιχείο της στρατολόγησης νέων μελών είναι άκρως σημαντικό για την εύρυθμη λειτουργία της εκάστοτε ομάδας - κι εδώ υπάρχει ακόμη ένα πλεονέκτημα στην πλευρά των Βρετανών. Όπως εξηγεί η κ. Collier «στην Aston Martin F1 δεν προσκαλούν καν φοιτητές για συνεντεύξεις στα κεντρικά της, παρά έρχονται στην πανεπιστημιούπολη μας, μπαίνουν στη λίστα και περνούν εδώ από συνέντευξη. Σχεδόν όλες οι ομάδες της Formula 1 από το Ηνωμένο Βασίλειο θα μας προσεγγίσουν νωρίς μέσα στη χρονιά. Και νομίζω ότι η γεωγραφική μας θέση είναι στη Motor Valley, κανείς δεν απέχει περισσότερο από, νομίζω, μεταξύ μισής και μίας ώρας, οπότε είναι πολύ εύκολο για αυτούς να έρθουν και να κάνουν μια παρουσίαση.»

Αυτό σημαίνει πως η OBR έχει τη δυνατότητα να εισάγει νέα μέλη, συνήθως από το 2ο έτος και άνω, αλλά και να προωθήσει φοιτητές που βγαίνουν από τη σχολή προς την αγορά εργασίας και να αποκομίσει εμπειρίες από αυτές τις διαδικασίες που μπορεί να χρησιμοποιήσει για την ίδια και το δικό της recruitment. Όπως μας τόνισε κι ο κ. Schommer, που αποτελεί ζωντανό παράδειγμα της πολυπολιτισμικότητας της ομάδας, υπάρχουν μέλη από κάθε γωνιά της Γης, και αυτό ενισχύει το προφίλ της.

Στα της Ελλάδας, ένα παράδειγμα διαδικασίας recruitment που δείχνει και το πώς λειτουργεί μία ομάδα στις πρώτες της σεζόν είναι αυτό της Poseidon, του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής. Όπως μας επεσήμαναν οι κ.κ. Μανώλης Μαντάλας (υπεύθυνος του Project Racing) και Στράτος Παππάς (Head of Business & Marketing), με την ομάδα να αποτελείται από περίπου 30 μέλη, η στρατολόγηση είναι απαραίτητη για τη βιωσιμότητά της.

«Για αρχή έχουμε το phase 1, όπου ο κάθε υποψήφιος δηλώνει ενδιαφέρον στη φόρμα την οποία έχουμε ανεβάσει στο site. Από εκεί πέρα κάνουμε μια πρώτη διαλογή ως προς τα μέλη της ομάδας που θέλουν να ενταχθούν.

Στη δεύτερη φάση έχουμε τη συνέντευξη. Καλούμε τα μέλη να κάνουν μια πρώτη συνέντευξη με τους υπευθύνους κάθε υποομάδας για γενικότερες ερωτήσεις, τόσο για την υποομάδα αλλά και να δούμε λίγο το ποιόν τους, το πώς θέλουν να ασχοληθούν και τι ενδιαφέρον έχουν. Και για τα παιδιά που θα επιλεχθούν σε αυτές τις συνεντεύξεις υπάρχει η τρίτη φάση που ονομάζεται δοκιμαστικός μήνας.»

Ατομικές συνεντεύξεις κάνουν στο τέλος της διαδικασίας και στην UoP Racing, όπως τονίζουν οι κ.κ. Θεοδώρα-Παναγιώτα Ποδήματα και Κατερίνα Χαραλάμπους. «Η ομάδα απευθύνεται σε φοιτητές από όλα τα τμήματα του Πανεπιστημίου Πατρών που έχουν όρεξη και πάθος για δουλειά,» εξηγούν.

Παρόμοια διαδικασία ακολουθούν κι οι υπόλοιπες ομάδες, με μία σημαντική διαφορά σε σχέση με την OBR: η «δεξαμενή» που έχουν στη διάθεσή τους είναι περιορισμένη στην Ελλάδα, σε Έλληνες και Ελληνίδες σπουδαστές και σπουδάστριες, γεγονός που δίνει αυτομάτως το πλεονέκτημα σε ένα «διεθνές» πανεπιστήμιο με πολύ πιο ευρύ εκτόπισμα.

Υποδομές

Σε επίπεδο υποδομών, η OBR διαθέτει δικό της μηχανουργείο, με εργαλεία που μπορούν να χειριστούν τα μέλη της, γεγονός που της επιτρέπει να καλύψει αρκετές ανάγκες με ίδια μέσα. Παρόλα αυτά, συνεχίζει να βασίζεται σε μεγάλο βαθμό και σε εξωτερικούς προμηθευτές, με την κ. Collier να εξηγεί: «Έχουμε διαφορετικό μοντέλο συνεργασίας - είναι στην πραγματικότητα τεχνικοί εμπειρογνώμονες που μας υποστηρίζουν και κάνουν κάποιες δοκιμές για εμάς στις εγκαταστάσεις τους, επομένως δεν είναι φυσικά αντικείμενα που παίρνουμε από αυτούς.»

Σε αυτόν  τον τομέα, υπάρχουν διαφορές από ομάδα σε ομάδα στην Ελλάδα. Η Prom Racing, για παράδειγμα, έχει δικές της εργαλειομηχανές που μπορεί να χειριστεί και να εξοικονομήσει χρόνο και χρήματα, όμως για την ART, αυτή η επιλογή δεν υφίσταται καθώς δεν υπάρχουν άτομα να εκπαιδεύσουν τους φοιτητές να χειριστούν αυτά τα μηχανήματα, παρά την καλή θέληση του πανεπιστημίου να τους το επιτρέψει. Σε αντίστοιχη θέση βρίσκεται κι η Centaurus Racing Team, με τους κ.κ. Γιώργο Μπαλαμώτη (επικεφαλής ομάδας) και Κωνσταντίνο Ψάλτη (τεχνικό επικεφαλής) να μας εξηγούν:

«Φέτος φτιάξαμε για πρώτη φορά μόνοκοκ μέσα στο εργαστήριο. Τα καλούπια κόπηκαν από μηχανικούς εξωτερικά, αλλά η κατασκευή έγινε από εμάς, και τα μέλη περνούσαν τα φύλλα του carbon. Το πίσω χωροδικτύωμα είναι δική μας κατασκευής, αλλά συγκολείται από εξωτερικό συνεργάτη.  Τα περισσότερα εξαρτήματα σχεδιάζονται από εμάς, αλλά χωρίς τα κατάλληλα εργαλεία δεν μπορούμε να τα κατασκευάσουμε εμείς.»

Centaurus Racing Team

Πιθανώς να είναι ο μόνος τομέας στον οποίο η βρετανική OBR κι ένα μέρος του ελληνικού ανταγωνισμού συγκλίνουν, χωρίς μεγάλες διαφοροποιήσεις, καθώς κι οι δύο πλευρές βασίζονται σε μεγάλο βαθμό σε εξωτερικούς συνεργάτες για το κατασκευαστικό σκέλος.

Με μία εξαίρεση: η ομάδα του ΔΠΘ στη Θράκη (Democritus Racing Team) τόνισε μετ’ επιτάσεως τις δυσκολίες που έχει σε αυτόν τον τομέα, ούσα η μοναδική που βρίσκεται μακριά από ένα μεγάλο αστικό κέντρο.

«Υπάρχει έλλειψη μηχανουργείων λόγω της απόστασης από τα μεγάλα αστικά κέντρα, κι είναι σημαντικό να τονιστεί, γιατί όλες οι ομάδες του εξωτερικού έχουν άμεση πρόσβαση σε υψηλής ποιότητας υλικά (π.χ. αλουμίνια αεροναυπηγικού τύπου) και εργαλεία. Αυτό αυξάνει τα έξοδα, και αυτό είναι το μεγαλύτερο μειονέκτημα του να είσαι μακριά από την Αθήνα ή τη Θεσσαλονίκη. Τελευταία στιγμή βρίσκουμε συνεργάτες, κι όλα αυτά ενώ «πονάει» το ελληνικό πανεπιστήμιο. Οι χορηγοί λύνουν το οικονομικό, αλλά ο χρόνος είναι σημαντικός,» τονίζει ο Αντώνης Ντόνας, team leader.

Democritus Racing Team

Κράτος και ιδιωτικός τομέας: ποιος στηρίζει περισσότερο;

Το ζήτημα της οικονομικής στήριξης είναι ακανθώδες για την ελληνική πραγματικότητα. Υπήρξε ένας από τους λόγους που οδήγησαν στο παρόν ρεπορτάζ, καθώς η ανάγκη εξεύρεσης πόρων παραμένει ακόμα μία δύσκολη διαδικασία που απασχολεί πόρους και έμψυχο δυναμικό στις ελληνικές ομάδες, από το τμήμα μάρκετινγκ μέχρι κι αυτό των μηχανικών και τεχνικών, που καταγράφουν τις ανάγκες τους και αναζητούν χρηματική ή υλική στήριξη.

Το καίριο ερώτημα σε αυτήν την περίπτωση είναι τι ποσοστό των εξόδων καλύπτονται από κρατικούς φορείς και κατά πόσο πρέπει να έρθει κι ο ιδιωτικός τομέας να συνεισφέρει. Για την προστασία των δεδομένων της κάθε ομάδας, θα αποφευχθεί η αναφορά σε συγκεκριμένους αριθμούς. Ωστόσο, αρκεί η γενική εικόνα που -όχι προς έκπληξή μας- δεν είναι ενθαρρυντική. Μόλις το 10% των χρηματικών αναγκών καλύπτεται από το Δημόσιο, ενώ μία ομάδα μας ανέφερε πως αυτό το ποσοστό δεν ανέρχεται ούτε στο 1%. Η βασική στήριξη σε αυτό το επίπεδο έρχεται από το εκάστοτε πανεπιστήμιο με την κάλυψη των εξόδων για τα ταξίδια στους διαγωνισμούς κάθε καλοκαίρι. Οποιαδήποτε άλλη μορφή υποστήριξης είναι καθαρά σε επίπεδο εγκαταστάσεων και γνώσεων.  Οι ιδιώτες, χορηγοί που στηρίζουν χρηματικά ή με υλικά και έχουν θέση στα μονοθέσια των ομάδων, κάνουν τη διαφορά και καλύπτουν τον προϋπολογισμό κάθε έτους.

Σε ό,τι αφορά την OBR, εκεί μαθαίνουμε κάτι ενδιαφέρον: τα 2/3 του budget καλύπτονται από το Oxford Brookes, από το ίδιο το πανεπιστήμιο, που δεν είναι ιδιωτικό όπως συμβαίνει σε άλλες χώρες (βλ. ΗΠΑ), αλλά δημόσιο. Ως εκ τούτου, δεν υφίσταται η δικαιολογία της ιδιωτικής εκπαίδευσης, όπου το πανεπιστήμιο έχει αρκετά μεγάλο κεφάλαιο από τα δίδακτρα. Πρόκειται για μία κρατική πρωτοβουλία, για κρατική θέληση να στηριχθεί η Formula Student. Το υπόλοιπο 33% του budget προέρχεται «από αυτό που κερδίζουν οι φοιτητές κάθε χρόνο,» τονίζει η κ. Collier, εννοώντας πως τα μέλη της ομάδας εξασφαλίζουν με τον κόπο τους και εν συνεχεία με τα αποτελέσματά τους χορηγίες που καλύπτουν τις ανάγκες της χρονιάς. 

Συνδυασμός φοίτησης και συμμετοχής στην ομάδα

Μπορεί οι ομάδες της FS, τόσο στην Αγγλία όσο και στην Ελλάδα, να λειτουργούν με επαγγελματισμό, σαν να ήταν πραγματικές αγωνιστικές ομάδες, αλλά παραμένουν πανεπιστημιακά projects, με φοιτητές για μέλη τους. Αυτοί οι φοιτητές είναι υποχρεωμένοι να παρακολουθούν τα μαθήματα, να δίνουν εξετάσεις, χωρίς καμία ελάφρυνση, καμία βοήθεια από το πανεπιστήμιο. Οι καθηγητές, όπως εξήγησε τόσο η OBR όσο και οι έξι ελληνικές ομάδας, είναι αρωγοί στο έργο των φοιτητών που μετέχουν στη διαδικασία της FS, ωστόσο δεν τους «χαρίζονται» σε ό,τι αφορά τις ακαδημαϊκές τους υποχρεώσεις, γεγονός που καθιστά την εξεύρεση ελεύθερου χρόνου μία επίπονη διαδικασία.

Ξενύχτια στο εργαστήριο για τον σχεδιασμό και την κατασκευή του μονοθέσιου, το πρωί στα έδρανα για τις διαλέξεις, και το απόγευμα ξανά με την «στολή» της ομάδας για να συνεχιστεί η σκληρή δουλειά.

Δύσκολη άσκηση

Η Formula Student στην Ελλάδα έχει ανθίσει παρά τις δυσκολίες και τα εμπόδια. Τα τελευταία χρόνια, όλο και περισσότερες ομάδες της χώρας μας έχουν επιτυχίες στους διαγωνισμούς, και το κάνουν αυτό με ανταγωνισμό που έχει το πενταπλάσιο έμψυχο δυναμικό, υλικοτεχνικές υποδομές υψίστου επιπέδου και πρόσβαση στις μεγάλες αυτοκινητοβιομηχανίες. 

Η προσπάθεια των νέων στις πολυτεχνικές σχολές ανταμείβεται, χωρίς αυτό να σημαίνει πως πρέπει να συνεχίζουν να ξεπερνούν εμπόδια για να φτάσουν εκεί που οι συνάδελφοί τους από την Αγγλία, τη Γερμανία και την Ελβετία πηγαίνουν ήδη. 

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:

1ο Formula Student Festival: Το μέλλον της Ελλάδας είναι εδώ! (video-photos)

Φοιτητές διέλυσαν το ρεκόρ επιτάχυνσης στα 0-100 km/h με μονοθέσιο (video)