Επίσκεψη στο Instituto Ayrton Senna


Ένα βραζιλιάνικο παραμύθι που άρχισε πριν από 20 χρόνια...
  • 24/1/2009
Car and Driver

Βρίσκεται στο κέντρο του Sao Paulo, όχι μακριά από τη λεωφόρο Santos Dumont, στην οδό Dr Olavo Egidio. Έπειτα από αρκετή προσπάθεια και κάμποση ώρα για να προσαρμοστούμε στο «αμφιλεγόμενο» σύστημα μονόδρομων της περιοχής, βρεθήκαμε στον προορισμό μας: το μυστικό κόσμο του Ayrton Senna. Ο ουρανοξύστης διαθέτει (φυσικά) ελικοδρόμιο και αυστηρούς φύλακες, που επιτρέπουν την είσοδο αυτοκινήτων μόνο κατόπιν εξονυχιστικού ελέγχου ασφαλείας, για να αποβιβάσουν τους επισκέπτες, οι οποίοι πρέπει να δείξουν την ταυτότητά τους πριν περάσουν την πόρτα του μεγάρου. Και ο υψηλός βαθμός ασφάλειας συνεχίζεται σε κάθε όροφο.

Η ημέρα της επίσκεψής μας, η 30ή Οκτωβρίου 2008, είχε ιδιαίτερη και διπλή σημασία για το Sao Paulo. Ήταν μια σημαντική επέτειος και η ημέρα τέλεσης του Grand Prix της Βραζιλίας, του τελευταίου αγώνα της χρονιάς, που θα έκρινε τον πρωταθλητή. Ο αγώνας άρχισε με μια τελετή εορτασμού των είκοσι χρόνων από τη νίκη του Ayrton Senna με την κόκκινη-άσπρη McLaren στην πίστα της Suzuka, στις 30 Οκτωβρίου του 1988, που του χάρισε το πρώτο από τα τρία παγκόσμια πρωταθλήματα που πρόλαβε να κατακτήσει.

Η αρχή είχε γίνει από τις ελεύθερες δοκιμές, όταν ο Senna σημείωσε τον ταχύτερο χρόνο (1.42.157), γεγονός που δυσαρέστησε πολύ τον «ομόσταυλο» του Alain Prost (1.43.806) και ακόμα περισσότερο τον Gerhard Berger (τότε οδηγό της Ferrari), που είχε κερδίσει το 1987 και τώρα (1.43.548) ήταν ανάμεσά τους. Και η κατάσταση χειροτέρεψε στις χρονομετρημένες δοκιμές, όταν ο καιρός χάλασε, η θερμοκρασία έπεσε και άνοιξαν οι ουρανοί «πνίγοντας» την πίστα.

Ο Prost ήταν ικανοποιημένος, νομίζοντας ότι σημείωσε τον ταχύτερο χρόνο με 1.42.824, αλλά στα τελευταία δευτερόλεπτα των δοκιμών την pole position κέρδισε ο Senna με τον καταπληκτικό χρόνο 1.41.853, κερδίζοντας ταυτόχρονα μια θέση στην πρώτη σειρά της εκκίνησης, ακριβώς δίπλα στον «κύριο Καθηγητή». Και η ιστορία σχεδόν επαναλήφθηκε το 2008, με τον Lewis Hamilton (και πάλι με McLaren) και τον Felipe Massa (Ferrari).

Πριν από είκοσι χρόνια ο Ayrton Senna έχασε την πρώτη θέση αμέσως μετά την εκκίνηση από τον Γάλλο. Αλλά η βροχή έπαιξε μεγάλο ρόλο, και στον 28ο γύρο, μπροστά σε 300.000 Ιάπωνες θεατές, ο Senna προσπέρασε τον Prost κερδίζοντας τον αγώνα και διασφαλίζοντας μαθηματικά το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα του 1988, ενώ απέμενε ακόμα το Grand Prix της Αδελαΐδας, δύο εβδομάδες αργότερα.

Αυτή η βραδιά ήταν πολύ σημαντική και για τη Viviane Senna, που παρακολουθούσε τις εξελίξεις ζωντανά από την τηλεόραση. «Όλη η οικογένεια ήταν ξύπνια», εξηγεί. «Με τη διαφορά της ώρας, όταν ήταν 13.00 στην Ιαπωνία, ήταν 01.00 το πρωί στη Βραζιλία. Το θυμάμαι σαν να έγινε χτες. Στην εκκίνηση δεν πίστευα στα μάτια μου, όταν έχασε την πρώτη θέση. Αλλά δεν το έβαλε κάτω, συνέχισε να παλεύει και κέρδισε».

Η Viviane Senna ακόμα ανατριχιάζει στην ανάμνηση του αγώνα: «Ήταν τόσο σημαντική στιγμή για την καριέρα του Ayrton, που απομονώσαμε μερικά λεπτά από το video του αγώνα και τα προσθέσαμε στην ταινία "Instituto Ayrton Senna". Θέλουμε να διδάξουμε στα παιδιά ότι είναι πολύ σημαντικό στη ζωή να μην τα παρατούν ποτέ και ότι ο στόχος είναι δυνατότερος από τις όποιες αντιξοότητες. Συνέχισα το έργο του γιατί αγαπώ τη Βραζιλία, η οποία βρίσκεται μονίμως μπροστά σε μεγάλες κοινωνικές προκλήσεις, περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη χώρα, και πρέπει να πολεμούμε συνεχώς τις ανισότητες. Ο αδερφός μου ο Ayrton ονειρευόταν να δει μια μέρα τη Βραζιλία με λιγότερες ανισότητες, με ευτυχισμένα παιδιά και επιτυχημένους νέους. Ιδρύσαμε το "Instituto Ayrton Senna" το 1994 μετά το δυστύχημά του, ως μια χειρονομία στη μνήμη του.

«Σήμερα το ινστιτούτο απασχολεί 70 άτομα μόνιμο προσωπικό, το οποίο εργάζεται με σκοπό να εκπληρώσει το όνειρο του Ayrton για τη δημιουργία καλύτερων προοπτικών για τις επόμενες γενιές. Αρχίσαμε με 20.000 παιδιά και σήμερα βοηθούμε κατά μέσο όρο 1.400.000 παιδιά το χρόνο, ενώ συνολικά αυτά τα 15 χρόνια έχουμε βοηθήσει 7.986.146 παιδιά σε 1.360 πόλεις 25 γεωγραφικών διαμερισμάτων της Βραζιλίας. Η UNESCO μάς αναγνώρισε επίσημα ως "Έδρα Διαπαιδαγώγησης και Ανθρώπινης Εξέλιξης"».

Και συνεχίζει η Viviane: «Το γραφείο μας διαχειρίζεται κυρίως την εμπορική φίρμα του Ayrton και το μεγάλο έργο που ξεκίνησε ο ίδιος, το "Ίδρυμα Senna για τα παιδιά"». Σχεδόν δεκαπέντε χρόνια μετά το δυστύχημά του, την Πρωτομαγιά του 1994 στην πίστα Imola στο κρατίδιο του San Marino, η μνήμη του Ayrton Senna παραμένει ζωντανή πολύ έντονα στο κοινωνικό και οικονομικό τοπίο της πατρίδας του.

Η αλήθεια είναι ότι είχα την ευκαιρία να τον γνωρίσω πέρα από την ένταση των Grand Prix της Formula1 και κατανοώ το όραμά του και τους λόγους που ώθησαν τη Viviane να με καλέσει για να περάσω λίγη ώρα μαζί της και με το γιο της Bruno στο γραφείο του αδερφού της.

Η μελαχρινή κοπέλα στην υποδοχή του κτιρίου «Centro Empressarial Vari», όπου στεγάζεται το ίδρυμα, ζήτησε τις ταυτότητές μας. Ανήκει στο προσωπικό των 70 ατόμων που εργάζονται καθημερινά στον πανύψηλο, στενό ουρανοξύστη, ντυμένο με σκούρα γκρίζα τζάμια, ο οποίος περιτριγυρίζεται από χαμηλά σπίτια στο βόρειο τμήμα της Santana, κοντά στην αερολέσχη του Sao Paulo και στο πάρκο Anhembi. Χρειάζεται αρκετή ώρα για να φτάσει κανείς στο γραφείο εξαιτίας της... ακίνητης κίνησης της πρωτεύουσας. Αφού περάσαμε τον έλεγχο στην είσοδο, μας υποδέχτηκε μια βοηθός της «οικοδέσποινας», η Renate, που μας οδήγησε με ένα γυάλινο ασανσέρ στο χώρο που φιλοξενεί το ινστιτούτο. Η θέα του Sao Paulo από ψηλά ήταν απερίγραπτη! Αργότερα η Viviane και ο Bruno με συνόδευσαν στον 12ο όροφο, για να ανεβούμε μαζί τη στενή, απότομη σκάλα που οδηγεί στο μικρό γραφείο του Ayrton Senna, στο 13ο όροφο.

Από την Πρωτομαγιά του 1994, η Neyde και ο Milton, οι γονείς του Ayrton Senna, έχουν διατηρήσει το χώρο ανέπαφο, χωρίς να μετακινηθεί ή να αφαιρεθεί οποιοδήποτε έπιπλο ή αντικείμενο. Μέσα στο δωμάτιο υπάρχει διάχυτη μια απίστευτα δυνατή αίσθηση αιωνιότητας. Μέχρι τότε κανένας επισκέπτης δεν είχε περάσει την πόρτα του γραφείου του 34χρονου οδηγού, ο οποίος έφυγε την τελευταία εβδομάδα του Απριλίου του 1994 για την Imola μέσω Λονδίνου και Παρισιού για ένα υπερατλαντικό ταξίδι που κανονικά θα χαρακτηριζόταν «ρουτίνας». Και πάλι η θέα του ηλιόλουστου Sao Paulo είναι μαγευτική από το παράθυρο απέναντι ακριβώς από την πόρτα του γραφείου. Με την πρώτη βιαστική ματιά γύρω γύρω οι λεπτομέρειες αρχίζουν να στοιβάζονται στη μνήμη. Η υπέροχη οικοδέσποινα, εμφανώς φορτισμένη, περιγράφει το χώρο: «ο Ayrton είχε επιλέξει μπλε τόνους. Ο καναπές είναι μπλε, η μοκέτα... Αφήσαμε τα πάντα όπως ήταν. Τα κύπελλά του είναι στα ράφια ακριβώς όπως τα είχε τοποθετήσει ο ίδιος ο αδερφός μου».

Όλος ο χώρος είναι ταπεινός, καμία σχέση με τα πολυτελή, λαμπερά γραφεία συναδέλφων του και επιχειρηματιών. Πάνω στην εντυπωσιακά απλή, σχεδόν παιδική βιβλιοθήκη βρίσκονται ορισμένα απίθανα αντικείμενα: υπάρχουν τρία πορτρέτα με αφιέρωση από τους καλύτερους φίλους του. Ο 90χρονος Soichiro Honda, Ιάπωνας ιδρυτής της εταιρείας, σε μια χειραψία του με τον Senna. Ας μην ξεχνάμε ότι και τα τρία πρωταθλήματά του τα κέρδισε με McLaren-Honda. Σε μια άλλη φωτογραφία το πορτρέτο του Juan-Manuel Fangio με το χαρακτηριστικό κράνος και τα γυαλιά αεροπορικού τύπου. Ο πέντε φορές παγκόσμιος πρωταθλητής (1951, 1954, 1955, 1956 και 1957) ήταν πολύ καλός φίλος και ηρωικό πρότυπο για τον Ayrton (που γεννήθηκε τρία χρόνια μετά τον τελευταίο τίτλο του Αργεντίνου!). Άλλη μια φωτογραφία του με τον Fangio, πολύ μεταγενέστερη της πρώτης, ενώ όλες διαθέτουν μακρόσυρτες αφιερώσεις με μαύρο μαρκαδόρο.

Βιβλία και άλμπουμ όλων των μεγεθών και από όλο τον κόσμο βρίσκονται πάνω στα ράφια. Μικρά χρωματιστά συλλεκτικά αγαλματάκια Samurai, τα οποία έφερνε ο Ayrton από την Ιαπωνία, δίπλα σε αναμνηστικά: πρώτα από όλα τα τρία χρυσά, εύκολα αναγνωρίσιμα «Casco d’oro» (κάτι σαν Όσκαρ των μηχανοκίνητων) από το ιταλικό Autosprint. Πολλά αυτοκινητάκια από κρύσταλλο Lalique και φυσικά το σήμα κατατεθέν του, το σκούρο μπλε καπέλο με το λογότυπο «Nacional» της τράπεζας που τον υποστήριξε για πολλά χρόνια. Έχει λίγο απ’ όλα, συμπεριλαμβανομένου του ομοιώματος του κράνους του και των τεσσάρων πρώτων τευχών του παιδικού κόμικ «Senninha». Μπορείς εύκολα να συνδέσεις κάθε αντικείμενο με την εικόνα του. Μπορείς ακόμα σχεδόν να τον δεις να κάθεται χαμογελαστός, με την πλάτη του ίσια, πάνω στη μαύρη δερμάτινη πολυθρόνα.

Τα συναισθήματα είναι πολύ παράξενα, ειδικά όταν πλησιάζεις το γραφείο του. Εκεί η καθημερινότητά του είναι ολοζώντανη ακόμα και σήμερα. «Δεν πειράξαμε τίποτα, ούτε πάνω από το γραφείο του», συνεχίζει η γλυκιά, απαλή φωνή της Viviane.

Ένα διαφανές, σχεδόν ορθογώνιο γυαλί πάνω σε τέσσερα μπλε ξύλινα κυλινδρικά πόδια, ένα ασημί σημειωματάριο στο οποίο υπάρχουν ακόμα γραμμένα με μολύβι δύο νούμερα. Η αδερφή του μας αποκαλύπτει: «το πρώτο νούμερο είναι το τηλέφωνο του πιλότου του ελικοπτέρου του, ίσως το τελευταίο τηλεφώνημα που έκανε πριν φύγει από εδώ, και το δεύτερο είναι του Paolo Maluf, δημάρχου του Sao Paulo».

Δεν γνωρίζουμε αν ο Ayrton τηλεφώνησε στο δήμαρχο πριν φύγει για την Ευρώπη ή σκόπευε να το κάνει μόλις επέστρεφε. Ξαφνικά χτυπά το τηλέφωνο του Bruno και μας προσγειώνει απότομα στο σήμερα, πίσω από τη μαύρη δερμάτινη καρέκλα. Όλη η αγωνιστική του ζωή βρίσκεται εκεί, μέσα στα αντικείμενα και τα βιβλία όπου ο πρωταθλητής υπέγραφε αφιερώσεις στους θαυμαστές του. Ο Bruno, ο οποίος εν τω μεταξύ μιλά χαμογελαστός στο τηλέφωνο, φιλοδοξεί να ακολουθήσει τα χνάρια του θείου και δεν δείχνει να στρεσάρεται από το βάρος του ονόματος (που επέλεξε να χρησιμοποιήσει). Το όνομα Senna είναι διάσημο σε όλο τον κόσμο και το γνωρίζουν ακόμα και όσοι δεν παρακολουθούν το μηχανοκίνητο αθλητισμό.

Είναι πολύ χαλαρός: «Είμαι άνθρωπος χαμηλών τόνων. Ίσως το όνομά μου να με βοηθήσει να βρω ευκολότερα χορηγούς και η αλήθεια είναι ότι ανοίγει πόρτες στο σπορ, όμως, αν δεν έχω καλά αποτελέσματα, δεν θα τους κρατήσει κοντά μου. Αν δεν τα πάω καλά, θα με παρατήσουν χωρίς δεύτερη σκέψη. Κι αργότερα, όταν φτάσω στη Formula 1, ίσως να μην εντυπωσιαστούν από το όνομά μου. Είναι η λέξη ?Formula? που τους προσελκύει, άρα αν καταφέρω στο μέλλον να επαναφέρω το όνομά μας στις πίστες, τότε θα κριθώ από το αποτέλεσμα. Νιώθω πως πρέπει να αποδείξω την αξία μου. Και ίσως η μεγαλύτερη πίεση που νιώθω να προέρχεται από εμένα τον ίδιο, που φτάνω τον εαυτό μου στα όριά του και κάνω λάθη».

Η αλήθεια είναι ότι πραγματικά διαθέτει όλα τα στοιχεία για την επιτυχία. Η οικογένεια χρειάστηκε πολύ χρόνο για να επιτρέψει στον Bruno να συμμετάσχει επαγγελματικά σε αγώνες. Ο ομόσταυλος του Ayrton στην ομάδα της McLaren από το 1990 έως το 1992, ο Gerhard Berger, είναι ένας από τους ανθρώπους που τον θυμούνται να λέει: «Αν νομίζετε ότι εγώ είμαι καλός, περιμένετε να δείτε τον ανιψιό μου».

Ο Bruno ήταν μόλις εννέα ετών τότε και ανταγωνιζόταν επάξια το θείο του στην πίστα καρτ που βρίσκεται στη φάρμα της οικογένειας στο Tatui. Ήταν σαφές στα μάτια του έμπειρου οδηγού ότι ο μικρός έχει πολύ καλές προοπτικές, αναφέρει ο Berger.

Και τώρα φτάσαμε πια πολύ κοντά στην ώρα που ένας νέος Senna θα βρεθεί στη Formula 1, αφού ήδη έχει κάνει δοκιμές με την ομάδα της Honda στην πίστα της Βαρκελώνης. Παρά το γεγονός ότι η εταιρεία έχει ανακοινώσει τη συνεργασία τους για το 2009, συνεχίζει να τον περνά από πολλά τεστ.

Όμως η επίσκεψή μας δεν είχε τελειώσει ακόμα και ήταν ώρα να περάσουμε στο μουσείο της οικογένειας, στο οποίο εκτίθενται τα καλύτερα βραβεία του. «Δεν έχουμε συγκεντρώσει και τα 41 τρόπαια από τις νίκες του. Τα περισσότερα βρίσκονται ακόμα στη McLaren, αφού ο Ayrton ζητούσε από την εταιρεία να του τα στείλει στη Βραζιλία, αλλά μετά το αμελούσε λόγω δουλειάς. Μίλησα πολλές φορές στο Ron (Dennis) για το θέμα, ζήτησα ακόμα και να μου τα δανείσει για μια εκδήλωση στο Monaco. Αλλά εκείνος το παρεξήγησε και νόμιζε ότι θα τα βγάζαμε σε πλειστηριασμό. Φυσικά δεν υπήρχε καμία πιθανότητα να κάνουμε κάτι τέτοιο, αλλά σε κάθε περίπτωση δεν έφτασαν ποτέ στο Monaco για την τελετή ενθρόνισης της Αυτού Μεγαλειότητας (ή Γαληνότατης Υψηλότητας, όπως χαρακτηριστικά λέγεται) πρίγκιπα Αλβέρτου του 2ου».

Αφήσαμε το θέμα ημιτελές. Μέσα στο μουσείο υπήρχαν μοναδικά αναμνηστικά και βραβεία τοποθετημένα πάνω σε γυάλινα ράφια. Η ζωή των Samurai αποκαλύπτεται μέσα από πολύτιμα, αυθεντικά αντικείμενα. Η Ιαπωνία αγαπούσε τον Ayrton. Υπάρχουν επίσης αναμνηστικά από τους θαυμαστές του οδηγού, με εντυπωσιακότερη την ενός μέτρου μαρμάρινη προτομή από το ιταλικό Fan club.

Άλλη μια συναισθηματικά φορτισμένη στιγμή που διακόπτεται απότομα από το τηλέφωνο του Bruno. Είναι λογικό να είναι τόσο «ζωηρό» το κινητό του, αφού ετοιμάζεται να κάνει το ντεμπούτο του σε ένα συναρπαστικό χώρο. Αν και ο ίδιος δεν μπορεί ακόμα να το επιβεβαιώσει επισήμως, μοιάζει να πετά στα σύννεφα από τον ενθουσιασμό του. Και δεν είναι μόνος. Ολόκληρη η Βραζιλία είναι πεπεισμένη ότι γνωρίζει την απάντηση στο σχόλιο του Ross Brown, που είπε ότι «ο στόχος της Honda είναι να έχει τους καλύτερους διαθέσιμους πιλότους για το 2009 και στην αξιολόγηση των δυνατοτήτων του Bruno θα είναι πολύ αυστηρή και σχολαστική. Περιμένουμε με ανυπομονησία να δούμε το αποτέλεσμα».

Ο 25χρονος, που την περασμένη χρονιά τερμάτισε στη δεύτερη θέση του Πρωταθλήματος GT2, πιστεύει ότι θα τα πάει καλά. Έπειτα από μια επιτυχημένη χρονιά στο δεύτερο σκαλί της ιεραρχίας του παγκόσμιου μηχανοκίνητου αθλητισμού, ήρθε η ώρα να αποδείξει αν είναι έτοιμος να κάνει το επόμενο βήμα στην καριέρα του. Και γι’ αυτό πέρασε ένα κουραστικό δεκαπενθήμερο στο εργοστάσιο της Honda δουλεύοντας με τους μηχανικούς αλλά και πάνω σε εξομοιωτές, ώστε να είναι έτοιμος για τις επόμενες δοκιμές.

«Παρότι διανύω μόλις την τέταρτη σεζόν μου στο σπορ, ήθελα πολύ καιρό να οδηγήσω ένα αυτοκίνητο της Formula 1 και νιώθω ότι είμαι πλέον έτοιμος γι’ αυτή τη μεγάλη πρόκληση», μας είπε ο Bruno. «Εύχομαι να καταφέρω να πείσω την ομάδα για τις δυνατότητές μου και γνωρίζω ότι είναι στο χέρι μου να μπορέσω να κάνω σωστά τη δουλειά μου».

CV - AYRTON SENNA

Ο Ayrton Senna da Silva γεννήθηκε την 21η Μαρτίου 1960 στο Sao Paulo (η Sao Paolo αγγλικά) σε μια πολύ εύπορη οικογένεια που ασχολούνταν με κτηματομεσιτικά. Ήταν το δεύτερο παιδί του Milton Guiranto Theodoro da Silva και της Neyde Senna μετά τη Viviane και πριν από τον Lonardo. Μεγάλωσε με πολύ μεγάλη αγάπη στην οικογένειά του και πίστη στο Θεό, ενώ αργότερα ασχολήθηκε πολύ με τη δύναμη του μυαλού και της θέλησης. Στα δέκα χρόνια που συμμετείχε στη Formula 1 κέρδισε 41 αγώνες και στέφθηκε τρεις φορές πρωταθλητής (1988, 1990 και 1991), ενώ ήταν πάντα ο σκληρότερα εργαζόμενος οδηγός και με μεγάλη διαφορά ο ταχύτερος στη βροχή. Ο αδύνατος, τελειομανής Βραζιλιάνος θεωρείται από πολλούς ο καλύτερος οδηγός που πέρασε από τη Formula1. Ένα χαρακτηριστικό του που τον βοήθησε να βρεθεί 65 φορές στην pole position είναι ότι είχε την αυτοπεποίθηση και την ψυχραιμία να περιμένει ως τα τελευταία δευτερόλεπτα των χρονομετρημένων δοκιμών για να μπει στην πίστα, να κερδίσει την πρώτη θέση και να μην αφήσει χρονικά περιθώρια σε κανέναν να τον περάσει. Λάτρευε την οικογένειά του και περνούσε όσο περισσότερο χρόνο μπορούσε μαζί τους. Αγαπούσε όμως και τα σπορ, ενώ ήταν από τους καλύτερους πιλότους ελικοπτέρων και από τους καλύτερους χειριστές τηλεκατευθυνόμενων αεροπλάνων στον κόσμο. Τέλος, το πραγματικό όνομα του πολυαγαπημένου του ανιψιού, που ακολουθεί σήμερα τα βήματά του, είναι Bruno Lalli, αφού το Senna είναι στην ουσία το πατρικό της γιαγιάς του.