Τροχαία ατυχήματα και η αλήθεια που δεν θέλουμε να δούμε

Παρά την αλλαγή του Κ.Ο.Κ. και την τεχνολογική πρόοδο που έχει υπάρξει στην αυτοκίνηση, τα τροχαία στους ελληνικούς δρόμους παραμένουν μια πληγή που δεν κλείνει. Η έξαρση των τροχαίων που παρατηρείται εσχάτως -ιδίως σε αστικό περιβάλλον- και μάλιστα τα περισσότερα θανατηφόρα, καταρρίπτει κάθε επιχείρημα περί μείωσής τους βάσει στατιστικής.

MUST READ

Αθήνα: Σε αυτές τις περιοχές συμβαίνουν τα περισσότερα τροχαία ατυχήματα (πίνακας)

Αττική: Πήραν «φωτιά» τα μπλοκάκια της Τροχαίας με τον νέο ΚΟΚ - Πόσες παραβάσεις βεβαιώθηκαν σε 3 μέρες

Η ασφάλεια στους δρόμους είναι ένα μείζον θέμα και όχι απλά μια άσκηση της στατιστικής επιστήμης, που κάποιος μπορεί να επικαλεστεί για επικοινωνιακούς λόγους ή έστω για να πείσει τον εαυτό του ότι όλα είναι καλώς καμωμένα. Δυστυχώς, για όλους εμάς που κατοικούμε σε αυτή την πανέμορφη, κατά τα λοιπά, χώρα, οι ελληνικοί δρόμοι είναι διαχρονικά «καρμανιόλες» και κανείς δεν δείχνει διατεθειμένος να το αλλάξει.

Η στατιστική και η σκληρή πραγματικότητα

Πίσω από κάθε στατιστικό στοιχείο που καταγράφεται στις αρμόδιες υπηρεσίες υπάρχει μια οικογένεια που θρηνεί και μια ζωή που έφυγε άδικα. Κι όμως, όλο αυτό μοιάζει να το έχουμε αποδεχθεί. Παρακολουθούμε όλοι μας, σχεδόν ατάραχοι, τα δελτία ειδήσεων να επαναλαμβάνουν την ίδια φράση: «τόσοι νεκροί, τόσοι τραυματίες», λες και πρόκειται για το τελικό σκορ ενός αγώνα μπάσκετ. Τίποτα, όμως, δεν μοιάζει πια ικανό να μας ταράξει, να μας συγκλονίσει.

Παρά τις εκστρατείες ενημέρωσης, τη νέα αυστηρότερη νομοθεσία και τις επανειλημμένες εξαγγελίες, τα τροχαία εξακολουθούν να αποτελούν μια καθημερινή πληγή. Οι αριθμοί παρουσιάζουν μικρές διακυμάνσεις, ποτέ όμως ουσιαστική βελτίωση. Το 2025 καταγράφει μήνες με λιγότερα θύματα και άλλους με αύξηση, ενώ οι σοβαροί τραυματισμοί παραμένουν σε υψηλά επίπεδα. Ακόμη πιο ανησυχητικό είναι το γεγονός ότι οι τροχαίες παραβάσεις έχουν αυξηθεί πάνω από 70% σε σχέση με πέρυσι.

Ευθύνες 

Η ευθύνη δεν είναι μόνο του οδηγού. Το οδικό δίκτυο παραμένει προβληματικό, ελλιπές σε υποδομές, με φθαρμένες διαγραμμίσεις, ανεπαρκή φωτισμό, επικίνδυνες διασταυρώσεις. Χιλιάδες αυτοκίνητα κυκλοφορούν χωρίς τεχνικό έλεγχο και, γενικά, σε ακατάλληλη κατάσταση. Οι έλεγχοι είναι σποραδικοί και οι ποινές εφαρμόζονται κατά περίπτωση. Η οδική ασφάλεια δεν είναι αποκλειστικά θέμα ατομικής ευθύνης, αλλά αποτέλεσμα ενός οικοσυστήματος που λειτουργεί με συνέπεια και συντονισμό. Όταν δεν λειτουργεί, η ευθύνη διαχέεται και τελικά χάνεται.

Η οδική ασφάλεια δεν επιβάλλεται με φόβο, καλλιεργείται με γνώση και είναι δείκτης πολιτισμού. Όσο οι δρόμοι παραμένουν επικίνδυνοι, καθρεφτίζουν τη δική μας αδιαφορία και την «ποιότητά» μας ως κοινωνία.

Η πολιτεία συνήθως κινητοποιείται μόνο μετά από μια τραγωδία με ανακοινώσεις, εξαγγελίες, επιτροπές, υποσχέσεις. Κι έπειτα, σιωπή μέχρι το επόμενο δυστύχημα. Όμως η ασφάλεια στους δρόμους δεν έρχεται με δηλώσεις, αλλά με πράξεις. Θέλει σταθερότητα, πολιτική βούληση και μακροπρόθεσμη στρατηγική που θα παραμένει ανεξάρτητη από κυβερνήσεις και πρόσωπα. Θα συμφωνήσουμε πως τα νέα αυτοκίνητα είναι πιο ασφαλή, όμως οι τεχνολογίες που ενσωματώνουν δεν είναι πανάκεια.

Ναι, διαθέτουν δεκάδες «έξυπνα» συστήματα ADAS, όπως υποβοήθηση λωρίδας, αυτόματο φρενάρισμα, ανίχνευση κόπωσης, κάμερες 360°. Σώζουν ζωές και μπορούν να διορθώσουν λάθη, αλλά αυτό δεν αρκεί, γιατί όσο περισσότερα κάνει το αυτοκίνητο, τόσο λιγότερα κάνει ο οδηγός. Η τεχνολογία μπορεί να προβλέψει, να προειδοποιήσει, να επέμβει. Δεν μπορεί, όμως, να διδάξει σεβασμό ή υπευθυνότητα. Η οδήγηση είναι πάνω απ’ όλα ανθρώπινη πράξη, και ο άνθρωπος, όταν αισθάνεται υπερπροστατευμένος, συχνά χαλαρώνει εκεί που δεν πρέπει.

Aσφάλεια και... πάλη των τάξεων

Από την άλλη, η ασφάλεια δεν είναι ίδια για όλους. Τα περισσότερα θανατηφόρα ατυχήματα συμβαίνουν με παλαιά οχήματα και σε περιοχές με ανύπαρκτες υποδομές. Οι πιο ευάλωτοι οικονομικά οδηγοί κινούνται -κατά τεκμήριο- με πιο επικίνδυνα αυτοκίνητα, σε πιο επικίνδυνες διαδρομές. Δεν είναι όλοι οι δρόμοι το ίδιο ασφαλείς. Η ασφάλεια έχει γίνει προνόμιο όσων μπορούν να την αγοράσουν μέσω της τεχνολογίας, που όσα βήματα κι αν γίνονται για τον «εκδημοκρατισμό» της, πάντα κάποιοι θα βρίσκονται ένα βήμα εμπρός.

Κι αυτό είναι ίσως η πιο σκληρή απόδειξη ότι τα τροχαία δεν είναι μόνο τεχνικής φύσεως ζητήματα, αλλά και κοινωνικά. Η πολιτεία οφείλει να εξασφαλίσει ίσους όρους προστασίας, ανεξάρτητα από το εισόδημα ή τον τόπο κατοικίας του πολίτη. Στις «κανονικές» ευρωπαϊκές χώρες αυτό ισχύει και είναι ανταποδοτικό της φορολόγησης και των τελών κυκλοφορίας. Στη Ελλάδα, όμως, τα αποτελέσματα στην άσφαλτο δείχνουν πως τα χρήματα σπάνια καταλήγουν στις υποδομές. Παρά το ότι πληρώνουμε τόσο ακριβά τέλη και διόδια, η εικόνα των δρόμων παραμένει απογοητευτική.

Δείκτης πολιτισμού

Η οδική ασφάλεια δεν επιβάλλεται με φόβο, καλλιεργείται με γνώση και είναι δείκτης πολιτισμού. Όσο οι δρόμοι παραμένουν επικίνδυνοι, αποτυπώνουν κάτι βαθύτερο από τις ελλείψεις των υποδομών. Φανερώνουν τον τρόπο με τον οποίο έχουμε μάθει να συμβιβαζόμαστε με ό,τι δεν θα έπρεπε ποτέ να θεωρήσουμε φυσιολογικό. Η χώρα χρειάζεται ένα εθνικό σχέδιο με σαφή και μετρήσιμο στόχο. Ίσως να ακούγεται υπερβολικό να μιλάμε για «μηδενικές απώλειες μέχρι το 2035», αλλά κάπως έτσι ξεκινούν οι σοβαρές προσπάθειες: με έναν ορίζοντα που υποχρεώνει το κράτος να αλλάξει ρυθμό, να επενδύσει στους δρόμους του, στους ελέγχους, στην εκπαίδευση και στην ενημέρωση. Το ζητούμενο δεν είναι ένα ακόμη σύνθημα, αλλά η υπέρβαση της αδιαφορίας που μας κρατά στάσιμους. Γιατί αν κάτι πρέπει επιτέλους να αλλάξει, δεν είναι μόνο οι αριθμοί,  είναι η στάση μας απέναντι σε αυτούς...

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:

Έρευνα: Η κούραση σκοτώνει - Εκτοξεύτηκαν τα τροχαία από κουρασμένους οδηγούς την τελευταία 5ετία

Έρευνα: Η χρήση του Adaptive Cruise Control αυξάνει τον κίνδυνο ατυχήματος

Ατυχήματα σε διασταυρώσεις: Μειώνονται δραστικά με φώτα πέδησης στο εμπρός μέρος των αυτοκινήτων!