Υγραέριο: το καύσιμο που εξακολουθεί να συμφέρει


Πάντα ήταν δελεαστικό το υγραέριο. Για αυτό, άλλωστε, τα παλιά τα χρόνια, οπότε η νομοθεσία απαγόρευε την τοποθέτησή του στα IX, κάποιοι δεν δίσταζαν να παραβούν τον νόμο. Σήμερα, και με τη νομιμότητα να έχει οδηγήσει στην κυκλοφορία χιλιάδων αυτοκινήτων με σύστημα υγραεριοκίνησης, το LPG επανέρχεται στο προσκήνιο, λόγω της εκτίναξης των τιμών των καυσίμων στα ύψη.

  • ΤΟΥ ΝΙΚΟΥ ΛΟΥΠΑΚΗ ΦΩΤ.:: ΑΡΧΕΙΟ
  • 29/5/2022

Η αλήθεια είναι ότι το υγραέριο (LPG) ήταν δημοφιλές, αποτελώντας έναν εύκολο τρόπο να μειώσει κανείς το κόστος κίνησης, πολύ πριν τον πόλεμο στην Ουκρανία και πολύ πριν την ενεργειακή κρίση που ξεκίνησε το φθινόπωρο του 2021, πριν την έναρξη των πολεμικών επιχειρήσεων. Ένα και ένα κάνουν δύο –ζήτημα απλής αριθμητικής είναι η επιβεβαίωση του οικονομικού οφέλους που προσφέρει η μετάβαση στο LPG για τον ιδιοκτήτη ενός υγραεριοκίνητου οχήματος– και το γεγονός ότι στην Ευρώπη κυκλοφορούν ήδη περισσότερα από 15 εκατομμύρια αυτοκίνητα που καίνε «γκάζι» (για την ακρίβεια, βενζινοκίνητα οχήματα που λειτουργούν και με LPG – δηλαδή διπλού καυσίμου) νομίζουμε ότι λέει πολλά. Και όχι μόνο για την οικονομία, αλλά και για την ασφάλεια, αφού 18 κατασκευαστές δεν έχουν κανένα πρόβλημα να προσφέρουν περίπου 60 μοντέλα «εργοστασιακά» LPG στη γηραιά ήπειρο.

Παράπλευρο όφελος οι καλύτερες οικολογικές επιδόσεις, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις προκύπτουν και καλύτερες «κανονικές» επιδόσεις, δηλαδή επιταχύνσεις, σε σχέση με τα αντίστοιχα βενζινοκίνητα μοντέλα. Έτσι, καθώς η κίνηση των αυτοκινήτων με υγραέριο μπορεί να στοιχίζει ακόμα και 30%-40% λιγότερο από την κίνηση με βενζίνη, χιλιάδες είναι οι οδηγοί που έσπευσαν –και εξακολουθούν να σπεύδουν– να «βάλουν γκάζι» στο αυτοκίνητό τους, από τη στιγμή που η νομοθεσία έδωσε το πράσινο φως. Η αλήθεια είναι ότι το υγραέριο ήταν πάντα φτηνότερο, αλλά όχι σε τέτοιο βαθμό. Με την τιμή, όμως, της βενζίνης να έχει ξεπεράσει πλέον τα 2,0 ευρώ (μέση τιμή αμόλυβδης 95 ΟΚΤ: 2,082 €/λίτρο), το όφελος είναι κάτι παραπάνω από απλώς δελεαστικό, αφού το υγραέριο κοστίζει 1,139 €/λίτρο.

Το υγραέριο ως καύσιμο

Το υγραέριο ή υγροποιημένο πετρελαϊκό αέριο ή LPG (Liquefied Petroleum Gas) είναι αέριο καύσιμο που προέρχεται από το πετρέλαιο και αποτελεί μείγμα προπανίου (C3H8) και βουτανίου (C4H10), σε αναλογία που διαφέρει από χώρα σε χώρα. Στην Ελλάδα αποτελείται από 80% προπάνιο - 20% βουτάνιο και κατά κύριο λόγο το παίρνουμε από την κλασματική απόσταξη του πετρελαίου στα διυλιστήρια. Ωστόσο, η αναλογία αυτή δεν πρέπει να θεωρείται δεδομένη, αφού η υποχρέωση των διυλιστηρίων, βάσει της νομοθεσίας, δεν αφορά στη σύσταση, αλλά σε άλλες ιδιότητες του καυσίμου.

Τοποθέτηση κιτ υγραερίου σε ΙΧ αυτοκίνητο τύπου Opel Corsa.
Τοποθέτηση κιτ υγραερίου σε ΙΧ αυτοκίνητο τύπου Opel Corsa.

Το LPG φυλάσσεται (όπως φανερώνει και το όνομά του) σε υγρή μορφή, αφού υγροποιείται εύκολα σε θερμοκρασία περιβάλλοντος, υπό σχετικά χαμηλή πίεση, 2 έως 20 bar, ανάλογα με τη σύστασή του (για να έχετε ένα μέτρο σύγκρισης: 2-3 bar είναι η πίεση στο οικιακό δίκτυο ύδρευσης). Υπό κανονική πίεση είναι –φυσικά– αέριο, βαρύτερο από τον αέρα, με χαρακτηριστική, δυσάρεστη οσμή. Γεγονός που δεν πρέπει να θεωρείται μειονέκτημα, αφού βοηθάει στον άμεσο εντοπισμό τυχόν διαρροής. Στα πλεονεκτήματά του, ας σημειωθεί, περιλαμβάνεται ο αυξημένος αριθμός οκτανίων, κάτι που σημαίνει ότι ευνοείται η χρήση του ως καύσιμο από βενζινοκίνητα οχήματα.

Οι δεξαμενές υγραερίου σε σχήμα τροχού τοποθετούνται στον χώρο της ρεζέρβας, αφήνοντας άθικτο το πορτμπαγκάζ.
Οι δεξαμενές υγραερίου σε σχήμα τροχού τοποθετούνται στον χώρο της ρεζέρβας, αφήνοντας άθικτο το πορτμπαγκάζ.

Αν ανατρέξετε στη σχετική βιβλιογραφία, δεν θα δυσκολευτείτε να ανακαλύψετε ότι τα αυτοκίνητα που λειτουργούν με υγραέριο εκπέμπουν κατά 10-20% λιγότερο διοξείδιο του άνθρακα (CO2) σε σχέση με την καύση βενζίνης. Χαμηλότερες έως και κατά 30% είναι, επίσης, οι εκπομπές των αρωματικών υδρογονανθράκων (το LPG δεν περιέχει βενζόλιο), και το μονοξείδιο του άνθρακα (CO) μειώνεται έως και κατά 45%, ενώ τα οξείδια του αζώτου (ΝΟX) φαίνεται να μην μειώνονται σημαντικά. Τα ποσοστά που δίνουν οι διάφορες μελέτες ποικίλουν, αλλά δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι το υγραέριο σε σύγκριση με τη βενζίνη είναι αισθητά πιο «καθαρό». Επίσης, σε σύγκριση με τους κινητήρες diesel, ακόμα και τους πιο σύγχρονους, οι κινητήρες που καίνε υγραέριο έχουν το μεγάλο προσόν ότι εκπέμπουν σημαντικά μικρότερες ποσότητες NOx, ενώ πρακτικά δεν εκπέμπουν καθόλου σωματίδια άνθρακα.

1.	Λεπτομέρειες του συστήματος τροφοδοσίας LPG σε κινητήρα διπλού καυσίμου 2.	Βαλβίδα ασφαλείας 3.	Ρυθμιστής πίεσης (πνεύμονας) 4.	Φίλτρο 5.	Φίλτρο / σωληνάκια μπεκ 6.	Μπεκ υγραερίου 7.	Σωληνάκια / «πολλαπλή» μπεκ 8.	«Πολλαπλή» πνεύμονα 9.	Βαλβίδες κινητήρα 10.	Σωλήνες νερού
1. Λεπτομέρειες του συστήματος τροφοδοσίας LPG σε κινητήρα διπλού καυσίμου 2. Βαλβίδα ασφαλείας 3. Ρυθμιστής πίεσης (πνεύμονας) 4. Φίλτρο 5. Φίλτρο / σωληνάκια μπεκ 6. Μπεκ υγραερίου 7. Σωληνάκια / «πολλαπλή» μπεκ 8. «Πολλαπλή» πνεύμονα 9. Βαλβίδες κινητήρα 10. Σωλήνες νερού

Οι ιδιομορφίες της χρήσης του LPG

Οποιοδήποτε συμβατικό αυτοκίνητο καίει βενζίνη μπορεί με την τοποθέτηση μιας σειράς εξαρτημάτων (κιτ LPG) να κάψει και υγραέριο, να μετατραπεί, δηλαδή, σε όχημα διπλού καυσίμου. Το κιτ LPG είναι επί της ουσίας ένα δεύτερο σύστημα τροφοδοσίας, που περιλαμβάνει την κατασκευασμένη από ειδικό χάλυβα πάχους τουλάχιστον 3,5 mm δεξαμενή, τις σωληνώσεις τροφοδοσίας, τα μπεκ που ψεκάζουν το υγραέριο στους κυλίνδρους, τον «πνεύμονα», βαλβίδες ασφαλείας (κόβουν την παροχή σε περίπτωση διαρροής) και μία ηλεκτρονική μονάδα ελέγχου της λειτουργίας του συστήματος. Το υγραέριο μπορεί να ψεκάζεται στους κυλίνδρους του κινητήρα είτε σε αέρια είτε σε υγρή μορφή, σε ορισμένες δε περιπτώσεις μπορεί να χρησιμοποιηθούν για τον σκοπό αυτόν τα υπάρχοντα μπεκ βενζίνης (σε κινητήρες άμεσου ψεκασμού).

Τα ρεζερβουάρ LPG έχουν χωρητικότητα που ξεκινά από 40 και μπορεί να φτάσει ακόμα και στα 200 λίτρα. Η επιλογή είναι θέμα του πελάτη, αλλά εξαρτάται και από τον διαθέσιμο στο αυτοκίνητο χώρο. Ο ανεφοδιασμός με υγραέριο δεν διαρκεί περισσότερο από τον ανεφοδιασμό με βενζίνη. Η πίεση στην αντλία, κατά τη διάρκειά του, αγγίζει τα 10 bar, ενώ μέσα στο ρεζερβουάρ του αυτοκινήτου η πίεση είναι 5 bar, ώστε το υγραέριο να παραμένει σε υγρή μορφή.

Ο οδηγός επιλέγει αν θέλει να κινηθεί με βενζίνη ή υγραέριο, πατώντας ένα κουμπί στο ταμπλώ. Σε περίπτωση, όμως, που ένα από τα δύο καύσιμα τελειώσει, το πέρασμα από το ένα καύσιμο στο άλλο γίνεται αυτόματα. Η δυνατότητα λειτουργίας είτε με το ένα καύσιμο είτε με το άλλο, προσφέρει, εκτός των άλλων και αυξημένη αυτονομία, αφού ένα μέσο αυτοκίνητο μπορεί να κινηθεί με βενζίνη για τουλάχιστον 400 km και στη συνέχεια για άλλα 250 km (ή και για περισσότερα, ανάλογα με το μέγεθος του ρεζερβουάρ LPG) καίγοντας υγραέριο.

Το πέρασμα από τη βενζίνη στο υγραέριο γίνεται με το πάτημα ενός κουμπιού. Τα λαμπάκια δείχνουν πόσο γεμάτη είναι η «μπουκάλα».
Το πέρασμα από τη βενζίνη στο υγραέριο γίνεται με το πάτημα ενός κουμπιού. Τα λαμπάκια δείχνουν πόσο γεμάτη είναι η «μπουκάλα».

Κατά τη λειτουργία με υγραέριο, μπορεί να υπάρχει μία ελάχιστη μείωση της απόδοσης (μειώνεται η μέγιστη ισχύς), αλλά συνήθως αυτή δεν γίνεται καν αντιληπτή. Ωστόσο, σε περιπτώσεις που το αυτοκίνητο έρχεται εφοδιασμένο με κιτ υγραερίου από το εργοστάσιο, μπορεί να παρατηρηθεί το αντίθετο φαινόμενο – να αποδίδει, δηλαδή, περισσότερη ισχύ στη λειτουργία με LPG. Κάτι που οφείλεται στην αξιοποίηση των αντικροτικών του ιδιοτήτων (κοινώς, στα αυξημένα οκτάνια). Σημειώστε ότι η κατανάλωση (σε λίτρα ανά 100 km) κατά τη λειτουργία με υγραέριο είναι μεγαλύτερη, καθώς η περιεκτικότητά του σε ενέργεια (ανά μονάδα όγκου) είναι μικρότερη από της βενζίνης. Ωστόσο, καθώς το κόστος του καυσίμου είναι που κάνει τη διαφορά, προκύπτει η οικονομία που αναφέραμε ευθύς εξαρχής.

Συμπληρωματικό όφελος για τον κάτοχο ενός αυτοκινήτου που καίει υγραέριο είναι το ότι η καύση του LPG δεν αφήνει κατάλοιπα στους κυλίνδρους του κινητήρα, γεγονός που επιδρά θετικά στη διάρκεια ζωής του. Ωστόσο, επειδή η καύση είναι «ξηρή», οι βαλβίδες του κινητήρα δεν λιπαίνονται όπως κατά τη λειτουργία με βενζίνη. Αυτός είναι και ο λόγος που κάθε φορά που βάζει κανείς μπρος, ο κινητήρας δουλεύει για λίγο με βενζίνη. Και στο σημείο αυτό θα πρέπει να επισημάνουμε τον ρόλο που παίζει ο εγκαταστάτης στην περίπτωση που ένα κιτ τοποθετηθεί εκ των υστέρων. Γιατί η σωστή τοποθέτηση του ενδεδειγμένου για τον συγκεκριμένο κινητήρα κιτ, αλλά και η σχολαστική ρύθμιση της τροφοδοσίας είναι τα στοιχεία τα οποία εξασφαλίζουν τη χωρίς προβλήματα λειτουργία του. Σε αντίθεση περίπτωση μπορεί να βρεθούμε αντιμέτωποι με σοβαρότατες ζημιές.

Νόμιμο, δοκιμασμένο και ασφαλές

Στην Ευρώπη, το 2010 λειτουργούσαν κάπου 25.000 σταθμοί ανεφοδιασμού με LPG (για την ακρίβεια, υπήρχαν 25.000 βενζινάδικα στα οποία μπορούσε κανείς να προμηθευτεί και LPG που πολύ συχνά αναφέρεται ως Autogas). Σήμερα, τα σχετικά πρατήρια κοντεύουν τις 48.000! Ενώ και στη χώρα μας πλέον υγραέριο βρίσκεις πια σχεδόν παντού, αφού τα πρατήρια που το διαθέτουν είναι 1.127 όταν το σύνολο των βενζινάδικων της χώρας είναι 4.596. Και μόνον αυτό είναι αρκετό για να μας πείσει ότι έχουμε να κάνουμε με ένα απολύτως διαχειρίσιμο και ασφαλές καύσιμο.

Σε σχέση, τώρα, με τον φόβο που μπορεί να προκαλεί σε κάποιους η αίσθηση της «μπουκάλας», θα πρέπει να διευκρινίσουμε ότι τα ρεζερβουάρ υγραερίου είναι ασύγκριτα πιο ανθεκτικά στις συγκρούσεις από αυτά της βενζίνης. Η διαχείριση του υγραερίου γίνεται σε κλειστό κύκλωμα, δεν υπάρχουν αναθυμιάσεις, δεν υπάρχει οξυγόνο στη «μπουκάλα» και δεν υπάρχει περίπτωση ανάφλεξης-έκρηξης. Σε περίπτωση διαρροής σε οποιοδήποτε σημείο του συστήματος, η παροχή διακόπτεται αυτόματα. Σε περίπτωση φωτιάς που θα προκληθεί από οποιοδήποτε αίτιο, δεν υπάρχει το ενδεχόμενο έκρηξης, καθώς η βαλβίδα ασφαλείας θα αφήσει το υγραέριο να φεύγει σταδιακά και απλώς να καίγεται στην ατμόσφαιρα. Έκρηξη μπορεί να έχουμε μόνον αν σπάσει η «μπουκάλα» ενώ βρίσκεται μέσα σε φωτιά που έχει προκληθεί από άλλη αιτία. Αυτό μπορεί να συμβεί αν την αφήσουμε σε δυνατή φωτιά μέχρι να... λιώσει.

Ο έλεγχος για διαρροή υγραερίου μετά την αρχική τοποθέτηση του κιτ, αλλά και σε τακτά χρονικά διαστήματα, με τη βοήθεια ειδικών οργάνων είναι επιβεβλημένος. Η παρουσία ακόμα και μικρής ποσότητας LPG στον χώρο επιβατών είναι ανεπίτρεπτη και στην εμφάνιση οποιασδήποτε υποψίας οσμής ο ιδιοκτήτης του αυτοκινήτου πρέπει να σπεύδει να διαπιστώσει αν πράγματι υπάρχει κάποια μικροδιαρροή, που δεν προκαλεί, όμως, ενεργοποίηση της ασφαλιστικής βαλβίδας και διακοπή της παροχής υγραερίου.

Ζήτημα τιμής

To υγραέριο ήταν ανέκαθεν φθηνότερο και από τη βενζίνη και από το diesel. Πρόκειται για πανευρωπαϊκό φαινόμενο, αφού σύμφωνα με την οδηγία 2003/96/ΕC της Ευρωπαϊκής Ένωσης οι δασμοί που επιβάλλονται στο υγραέριο είναι σημαντικά χαμηλότεροι από τους αντίστοιχους της βενζίνης και του diesel. Πέρα από αυτό, στην ίδια οδηγία προβλέπονταν εξαιρέσεις για τις χώρες που θα ήθελαν ακόμα και να μηδενίσουν τους δασμούς αυτούς (τόσο για το υγραέριο-LPG, όσο και για το φυσικό αέριο-CNG) επικαλούμενες το οικολογικό προφίλ του καυσίμου. Ενώ πολλές χώρες είχαν ή έχουν σε ισχύ κίνητρα για την προώθηση της υγραεριοκίνησης. Παλαιότερα, στη Γαλλία, για παράδειγμα, δινόταν κίνητρο 2.000 € για αγορά για υγραεριοκίνητου ΙΧ, ενώ ο δήμος του Λονδίνου διαθέτει 5,8 εκ. € για την μετατροπή 1.000 ταξί προδιαγραφών Euro 5, σε υγραεριοκίνητα.

Εξάλλου, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι κίνητρα υπέρ της υγραερίου δίνονται και στη χώρα μας, αφού τα αυτοκίνητα που καίνε LPG κυκλοφορούν καθημερινά στο δακτύλιο της Αθήνας εφόσον η τοποθέτηση είναι εργοστασιακή. Το οικονομικό όφελος που προκύπτει από τη χρήση υγραερίου (LPG) για τον κάτοχο ενός αυτοκινήτου αντί της βενζίνης είναι ανάλογο με την κατανάλωση. Όσο μεγαλύτερη είναι η κατανάλωση σε βενζίνη, τόσο μεγαλύτερο είναι το ποσό που εξοικονομεί σε ετήσια βάση ο χρήστης. 

DaciaSanderoGPL

Η Dacia προσέφερε και προσφέρει τα μοντέλα της με εργοστασιακό κιτ υγραερίου. Όπως βλέπουμε στο σχήμα, το ρεζερβουάρ υγραερίου έχει σχήμα τροχού και έχει τοποθετηθεί στη θέση της ρεζέρβας, αφήνοντας άθικτο το πορτμπαγκάζ. Εκτός από το Sandero, διαθέσιμο σε εργοστασιακή έκδοση υγραερίου είναι και το Duster.

1.	Στόμιο ρεζερβουάρ 2.	Ρεζερβουάρ LPG 3.	Βαλβίδα ασφαλείας 4.	Σωλήνας τροφοδοδοσίας LPG 5.	Διακόπτης αλλαγής από βενζίνη σε LPG 6.	Ρυθμιστής πίεσης (πνεύμονας) 7.	Ηλεκτρική καλωδίωση 8.	Ψεκασμός υγραερίου 9.	Ψεκασμός βενζίνης 10.	Ηλεκτρονική μονάδα ελέγχου LPG 11.	Ηλεκτρονική μονάδα ελέγχου βενζίνης
1. Στόμιο ρεζερβουάρ 2. Ρεζερβουάρ LPG 3. Βαλβίδα ασφαλείας 4. Σωλήνας τροφοδοδοσίας LPG 5. Διακόπτης αλλαγής από βενζίνη σε LPG 6. Ρυθμιστής πίεσης (πνεύμονας) 7. Ηλεκτρική καλωδίωση 8. Ψεκασμός υγραερίου 9. Ψεκασμός βενζίνης 10. Ηλεκτρονική μονάδα ελέγχου LPG 11. Ηλεκτρονική μονάδα ελέγχου βενζίνης

RenaultClioLPG

Σε εργοστασιακή έκδοση υγραερίου –που καλύπτεται στο σύνολό της από την εγγύηση της εταιρείας– προσφέρεται και το Renault Clio. Με την τυποποιημένη (κατά WLTP) μεικτή κατανάλωση βενζίνης στα 5,4-6,0 lt/100 km και την κατανάλωση LPG να κυμαίνεται μεταξύ 6,9 και 7,8 lt/100 km, προκύπτει όφελος που διαμορφώνεται με βάση τα χιλιόμετρα που καλύπτονται ετησίως (στα 15.000 km υπάρχει όφελος της τάξης των 600 €). Ενώ οι εκπομπές CO2 περιορίζονται μέχρι και στα 107 g/km. Παράλληλα, το Renault Clio LPG διαθέτει –με βάση την τυποποιημένη κατανάλωση– και εντυπωσιακή αυτονομία (έως 1.185 km), χάρη στις δύο δεξαμενές καυσίμου (βενζίνης 39 lt και υγραερίου 32 lt).

(το θέμα δημοσιεύτηκε στο Car and Driver Απριλίου 2022)