19/10/2020
Το θέμα της τεχνολογίας είναι ένα μεγάλο κομμάτι επάνω στην αυτόνομη οδήγηση, για το οποίο μοχθούν αρκετοί επιστήμονες ανά τον πλανήτη. Πέρα όμως από αυτό, υπάρχει και μία άλλη διάσταση, αυτή της ηθικής. Και παρότι σε αυτή δεν χρειάζονται ιδιαίτερες γνώσεις, αντίστοιχα δεν υπάρχουν και εύκολες απαντήσεις, όπου να δίνονται με λίγη παραπάνω έρευνα και μελέτη…
Προτού όμως προχωρήσουμε στους λόγους για τους οποίος ένα αυτοκίνητο θα επέλεγε συνειδητά να θέσει σε κίνδυνο τη ζωή του οδηγού του, θα πρέπει να ξεκαθαρίσουμε το εξής. Η τεχνολογία αυτόνομης οδήγησης χωρίζεται σε πέντε στάδια.
Στο επίπεδο 5 μιλάμε για πλήρως αυτόνομη οδήγηση, όπου ένα αυτοκίνητο δεν θα χρειαζόταν καν να διαθέτει τιμόνι! Αυτό δεν το έχουμε πετύχει ακόμα. Αυτό όμως που έχουμε πετύχει, ως ανθρωπότητα, είναι να διανύσουμε αρκετά εκατομμύρια χιλιόμετρα με πειραματικά οχήματα, βγάζοντας χρήσιμα συμπεράσματα ως προς την ασφάλεια που μπορούν αυτά να παρέχουν.
Και το αποτέλεσμα -πέραν κάθε αμφιβολίας- είναι ότι ένα αυτόνομο όχημα μπορεί να είναι (ή τουλάχιστον να γίνει) πιο ασφαλές από κάθε άνθρωπο-οδηγό, όσο έμπειρος και αν είναι αυτός. Οι λόγοι για αυτό είναι πολλοί.
Ένα σύστημα αυτόνομης οδήγησης δεν κουράζεται ποτέ, ούτε και αποσπάται η προσοχή του. Διαθέτει μία σειρά από κάμερες και αισθητήρες (laser, υπερήχων, GPS κ.λπ) όπου σαρώνουν συνεχώς όλες τις πλευρές του αυτοκινήτου. Διαθέτει τεχνολογία machine learning, ώστε να βελτιώνεται συνεχώς, ενώ δέχεται και over-the-air αναβαθμίσεις. Πιο απλά, είναι σαν τον υπολογιστή που μπορεί πλέον να παίζει καλύτερο σκάκι από τον Kasparov, γιατί έχει τη δυνατότητα να μελετά περισσότερες κινήσεις…
Αφού λοιπόν συμφωνούμε σε όλα αυτά, γιατί ένα αυτοκίνητο να κινηθεί απειλητικά εναντίον της σωματικής ακεραιότητας των επιβατών του ή κάποιου πεζού; Κάτι τέτοιο φυσικά δεν θα γίνει με κάποιο εκδικητικό κίνητρο, μελετάται όμως από ειδικούς αυτή η πιθανότητα, σε περίπτωση που βρεθεί σε μία κατάσταση όπου δεν θα μπορεί να κάνει αλλιώς.
Σκεφτείτε για παράδειγμα το εξής. Το αυτόνομο όχημα με το οποίο μετακινήστε, παίρνει με κανονική ταχύτητα μία στροφή, για να ανακαλύψει ότι στην έξοδο αυτής βρίσκεται μία γιαγιά με ένα παιδάκι, που προσπαθούν να διασχίσουν το δρόμο.
Ο ένας είναι πιο μπροστά από τον άλλο, με αποτέλεσμα να κλείνουν και τα δύο ρεύματα. Χρόνος για φρενάρισμα δεν υπάρχει, ενώ η μόνη εναλλακτική για το αυτοκίνητο είναι να αλλάξει κατεύθυνση και να πέσει επάνω σε ένα στύλο, ώστε να αποφύγει τον τραυματισμό ή ακόμα και θάνατο ενός πεζού, με ρίσκο βέβαια για τον ίδιο τον οδηγό. Σε μία τέτοια περίπτωση πως θα πρέπει να πράξει;
Εξετάζοντάς το από μία ηθική σκοπιά, το ανωτέρω δίλημμα αποτελεί μία παραλλαγή του γνωστού trolley problem. Πρόκειται για ένα γνωστό πρόβλημα που έχει ως εξής. Βλέπετε ένα τρόλεϊ να πλησιάζει, ενώ επάνω στις ράγες μπροστά του στέκονται 5 άτομα που δεν το έχουν αντιληφθεί.
Πλέον δεν υπάρχει ικανή απόσταση για την ακινητοποίησή του, εσείς όμως βρίσκεστε δίπλα σε ένα μοχλό που αν τον γυρίσετε, μπορείτε να αλλάξετε την πορεία του τρόλεϊ σε μία διπλανή ράγα, που έχει μόνο ένα άτομο επάνω. Πως θα αντιδρούσατε σε αυτό; Θα αφήνατε τα πράγματα να εξελιχθούν ως έχουν, με αποτέλεσμα το θάνατο 5 ατόμων ή με δική σας ευθύνη θα επιλέγατε να σκοτώσετε μόνο ένα;
Τέτοιου είδους σενάρια, τα οποία είναι απίθανα αλλά όχι αδύνατα, ξεκίνησαν να μελετούν πριν από μερικά χρόνια μία ομάδα ερευνητών του ΜΙΤ, σε ένα πείραμα με την ονομασία Moral Machine. Τι θα επέλεγε ένας άνθρωπος (και κατά συνέπεια θα έπρεπε να μάθει να επιλέγει και ένα αυτοκίνητο); Έναν άνθρωπο ή ένα ζώο; Έναν άντρα ή μία γυναίκα; Ένα νέο ή ένα γέρο; Λίγους ή πολλούς;
Όπως καταλαβαίνετε, εδώ δεν υπάρχει εύκολη απάντηση. Υπάρχουν όμως τάσεις, που αλλάζουν ανάλογα με την κουλτούρα του κάθε λαού! Στο αρχικό ερώτημα για παράδειγμα, εάν θα έπρεπε να επιλέξει κανείς τη γιαγιά ή το παιδάκι, οι δυτικές κοινωνίες έχουν μία τάση να δίνουν μεγαλύτερη αξία στους νέους, καθώς έχουν όλη τη ζωή μπροστά τους.
Ακριβώς το αντίθετο ισχύει στην Ιαπωνία, καθώς οι ηλικιωμένοι εκεί θεωρούνται πιο σοφοί στη ζωή και έτσι είναι σημαντικότεροι, έναντι ενός παιδιού. Εδώ προφανώς δεν υπάρχει σωστό ή λάθος. Η κάθε επιλογή βασίζεται σε συγκεκριμένο σκεπτικό και είναι σεβαστή. Όσο για τα αυτόνομα οχήματα, το λογισμικό τους γράφεται έτσι ώστε να ακολουθεί κατά το δυνατό τη φιλοσοφία του κάθε λαού σε ανάλογες -ηθικές- κρίσεις.
Στο τέλος της μέρας δεν παύει να μιλάμε για μία τεχνολογία αιχμής, που ακόμα βρίσκεται στα σπάργανα. Με τον καιρό, θα προστίθενται νέες γραμμές κώδικα, νεότερο και καλύτερο hardware, ενώ τεχνολογίες V2X θα ενισχύουν ακόμη περισσότερο την οδική ασφάλεια. Τώρα για την ιδιαίτερη περίπτωση μίας «δύσκολης» επιλογής, η ηθική του αυτοκινήτου σας ξεκινάει από μία βάση Α και θα συνεχίσει να μαθαίνει και να εξελίσσεται. Όπως ακριβώς έκανε και το ανθρώπινο είδος.
ΔΗΜΟΦΙΛΗ_77761_450131_type13129.jpg "Αποστολή στην Ισπανία: Οδηγούμε το νέο, ποιοτικό και hi-tech Dacia Duster")
